تسبیح برای به خاطر سپردن تعداد تسبیحات است، اصل این موضوع به هر روشی ممکن است انجام شود.

 آنچه از روایات استفاده می‌شود این است که در زمان ائمه(علیه السلام) تسبیح 34 دانه و 33 دانه وجود داشته است.

1-«وَ رَوَى عُبَیْدُ اللَّهِ بْنُ عَلِیٍّ الْحَلَبِیُّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ لَا یَخْلُو الْمُؤْمِنُ مِنْ خَمْسَةٍ مِسْوَاکٍ وَ مُشْطٍ وَ سَجَّادَةٍ وَ مِسْبَحَةٍ فِیهَا أَرْبَعٌ وَ ثَلَاثُونَ حَبَّةً وَ خَاتَمِ عَقِیقٍ»؛[1]

امام موسی بن جعفر(علیه السلام) فرمود: مؤمن از پنج چیز بی‌نیاز نیست؛ مسواک، شانه، سجاده، تسبیح 34 دانه و انگشتر عقیق.

2- «قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى (علیه السلام) لَا تَسْتَغْنِی شِیعَتُنَا عَنْ أَرْبَعٍ خُمْرَةٍ یُصَلِّی عَلَیْهَا وَ خَاتَمٍ یَتَخَتَّمُ بِهِ وَ سِوَاکٍ یَسْتَاکُ بِهِ وَ سُبْحَةٍ مِنْ طِینِ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ ع فِیهَا ثَلَاثٌ وَ ثَلَاثُونَ حَبَّةً مَتَى قَلَبَهَا ذَاکِراً لِلَّهِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ حَبَّةٍ أَرْبَعِینَ حَسَنَةً وَ إِذَا قَلَبَهَا سَاهِیاً یَعْبَثُ بِهَا کَتَبَ اللَّهُ لَهُ عِشْرِینَ حَسَنَة»؛[2]

امام کاظم (علیه السلام) فرموده است: شیعیان ما از چهار چیز بى‌‏نیاز نیستند، حصیرى که بر آن نماز بگزارند و انگشترى که در دست کنند و مسواکى که با آن مسواک کنند و تسبیح از تربت سید الشهداء(ع) که داراى 33 دانه باشد، هرگاه با آن ذکر بگویند خداوند برایشان در قبال هر دانه آن چهار حسنه مى‌‏نویسد و هر گاه بدون این‌که ذکر بگویند، با آن تسبیح بازى کنند، خداوند براى آنان 20 حسنه می‌نویسد.

این دو روایت با هم منافاتی ندارند؛ و اگر جایی 34 دانه گفته شده به این جهت بوده که مهره بزرگ رشته تسبیح را که بالای همه مهره‌ها است، ‌به حساب آورده‌اند و آنجایی که 33 دانه ذکر شده، این مهره به حساب نیامده است؛ محمدتقی مجلسی(پدر علامه مجلسی) در این‌باره می‌نویسد: «سى و سه دانه اصل و یکى بر فوق همه و این تسبیح مولاة و واجب الاطاعة و المحبة ما فاطمه زهرا (صلوات اللَّه علیها) است؛ چون حمزه شهید شد آن‌حضرت از خاک قبر حمزه این تسبیح را ساختند و بعد از هر نمازى به آن تسبیح می‏کردند».[3]

آنچه اکنون مرسوم است، تسبیحی است که سه ردیف 33 دانه‌‌ای در آن وجود داشته و یک سر تسبیح و دو حد فاصل نیز در آن وجود دارد.

هر کس انگشتری که نگینش عقیق است انتخاب کند فقیر نمی شود و کارهایش فقط به نیکو ترین وجه پایان می یابد.

سنگها و انگشترهایی که خواصشان از سوی ائمه ذکر شده است

 آداب انگشتری در روایات اسلامی

 عقیق
معدن اصلی آن در صنعای یمن است و البته در بصره و مغرب و هندوستان نیز موجود است اما نوع یمنی آن از همه بهتر و مورد تاکید است. این عقیق در رنگهای مختلف یافت می گردد. در روایات متعدد خواصی برای عقیق ذکر شده منجمله نرسیدن غم و مصیبت به حامل آن، دوری از آتش عذاب،حرز و نگهبان در مسافرت ها، نگهداشتن از مردن بد و باعث میمنت و مبارکی بودن تا حدی که روایت است دستی که در آن عقیق باشد اگر به دعا بردارند رد نشود. اصیل بودن عقیق و استفاده آن در جاهایی که حتما انرژی منفی در آنجا موجود است مانند محل های سکونت و کار جمعی که افراد متعدد با نیروهای مثبت و منفی در آنجا وجود دارند مثل آپارتمانها،کارخانه ها و... توصیه می گردد.
 
نگین عقیق
الف) ایمنی دهنده در سفرها بوده و آدمی را از بدی ها حفظ می کند.

ب) با خیر و نیکی روبه رو می کند.

ج) غم و غصه را رفع می کند.

ه) فقر را از بین می برد و باعث گشایش رزق می شود.

و) کارها را به نیکی و خوبی تمام می کند.

ز) موجب اجابت دعا و برآورده شدن هر حاجتی می شود.

ح) موجب برکت و باعث ایمنی از بلا می شود.

ط) ایمنی از پادشاه ظالم.

ی) همراه داشتن آن به هنگام نماز معادل هزار رکعت است.
 
حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) فرمودند: (یا علی) همانا عقیق اولین کوهی است که به ربوبیت خدای متعال و نبوت من و وصی بودن تو و امامت فرزندانت و اختصاص داشتن بهشت به پیروان تو و اختصاص آتش به دشمنان تو شهادت داده است.

 فیروزه
 فیروزه نوعی سنگ است که در عربی به نام ظفر معروف است. معدن آن در خراسان است در بازار فعلی فیروزه در دو نوع نیشابوری و دامغانی موجود است که نوع نیشابوری آن بهتر است. از خواص فیروزه آن است که دیدن آن برای روشنایی چشم مفید است.

 حضرت امام صادق(ع) می فرماید فقیر نمی شود دستی که انگشتر فیروزه در آن باشد و نیز رسول خدا می فرماید خداوند دستی که در آن انگشتر فیروزه باشد را محروم بر نمی گرداند.
 
الف) باعث بی نیازی و دوری فقر می گردد.

ب) جهت ایجاد فرزند مؤثر است.

ج) در استجابت دعا مؤثر است.

د) عامل فتح و پیروزی است.

هـ) دور گرداننده دردها از دیدگان است.

و) موجب گشایش سینه می گردد.

ز) قوت دل را زیاد می کند.

ح) باعث برآورده شدن حاجات می شود.

 یکی از خادمان امام هادی (علیه السلام) از آن حضرت جهت زیارت علی بن موسی الرضا اجازه سفر به سرزمین طوس گرفت. حضرت به او فرمودند: انگشتری با نگین عقیق زرد به همراه داشته باش که بر روی آن حک شده باشد «ماشاءالله لاقوه الا بالله استغفرالله» و بر آن سوی نگین «محمد و علی» حک کن.
 
خادم می گوید: از نزد امام بیرون شدم و انگشتری را طبق دستور امام تهیه کردم و مجدداً برای خداحافظی به حضور امام رفتم. فرمودند: انگشتری دیگر با نگین فیروزه باید همراهت نمایی که در بین طوس و نیشابور شیری با تو روبه رو می شود و قافله را از راه رفتن باز می دارد، به سوی آن شیر رفته و انگشتر را نشانش می دهی، به او بگو مولای من می گوید از راه کنار برو. بعد اضافه کرد، باید نقش روی انگشتر الملک لله و سمت دیگر آن «الملک لله الواحد القهار» باشد که انگشتر حضرت علی (علیه السلام) این نقش را داشته است. که آن سپری در برابر درندگان و عامل پیروزی در جنگهاست.

 یاقوت
سنگ یاقوت افضل انگشتر های دیگر است و قرآن کریم در سوره الرحمن بدان اشاره کرده است.

الف) باعث از بین رفتن فقر می شود.

ب) دارنده آن نجابت و بزرگی می یابد.

ج) پریشانی را زایل می کند.
 
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) خطاب به امام حسین (علیه السلام) فرمودند:

فرزندم، انگشتر یاقوت و عقیق به دست کن که فرخنده و مبارک است و هرگاه کسی به آنها نگاه کند نور صورتش زیاد می شود و یک رکعت نماز با آن دو، برابر با هفتاد رکعت نماز بدون آنهاست...
 
یاقوت نشانه شرافت مومن است و بهتر است بر آن ذکر (لااله الا الله الملک الحق المبین) حک شود. کسی که آن را بدست کند در چشم مردم باشکوه و جلا و هیبت جلوه می کند و از این جهت به اشخاصی که دارای مقام و موقعیت اجتماعی، سیاسی و... هستند توصیه می گردد که در موقع شرکت در جلسات مهم مخصوصا مواقعی که نیاز به ارائه شخصیت با شکوه در نزد مخاطب دارد از این انگشتر استفاده نماید. یاقوت انواع مختلفی دارد از جمله سرخ و کبود و زرد و سفید که بهترین آن سرخ بهرمانی است.
 

  زمرد
معدن زمرد در کشورهای سودان، مغرب و مصر است. بعد از الماس، ارزنده ترین سنگ قیمتی زمرد است و از خواص عمده آن این است که اگر کسی آن را بدست نماید سحر در او اثر نمی کند و فقیر نمی شود و از این جهت برای بطلان سحر و جادو یکی از وسائل آن شمرده می شود نیز زمرد چشم زخم و سحر و جادو را باطل و دفع می کند و باعث نشاط انسان است.

 نگین زمرد
الف) سبب آسانی کارهاست.

ب) زایل کننده فقر است.

ج) فقر را به توانگری مبدل می کند.

 از امام رضا (علیه السلام) درباره نگینی که از سنگ زمرد ساخته می شود، پرسیدند؟

امام فرمود: اشکالی ندارد اما به هنگام طهارت گرفتن (استنجار) آن را از دست درآورند.

  شرف شمس
این انگشتر یکی از معروفترین انگشترهاست که با داشتن طالبان زیاد، در روز و ساعت مخصوص یعنی 19 فروردین هر ساله تهیه می گردد بدین نحو که در آن روز و ساعت معین طلسم مربوطه با آداب و تشریفات خاصی که بسیاری مدعی آن هستند ولی هیچگونه رعایتی نمی کنند بر روی نگین زرد رنگ عموما و بعضا صفحه های زرد مانند کاغذ، ورقه برنجی، طلا و غیره حک می گردد. اقوام مختلف بر تاثیر آن در موارد وسعت رزق و مال و کسب و محبت و عقدالسان و رفع سردرد تاکید دارد.

 این طلسم که در ظاهر از ستاره و چند الف مد دار و نردبانی شکل و... تشکیل گردیده دارای چنان اهمیتی است که خاصیت آن بر اهل فن و خواص پوشیده نیست چراکه این علائم در واقع اسم اعظم خداوند قادر حکیم است. کثرت طالبین این انگشتر بدلیل آنست که همه و همه در پی کشف رموزی از اسم اعظم باری تعالی هستند و بر این اساس انگشتر شرف شمس شهرتی عالمگیر پیدا کرده است، پس به طالبین آن توصیه می گردد به هر قولی در این خصوص اعتماد نکند.
 
حک این طلسم رموزات خاصی دارد که بسیاری از مدعیان از آن بی اطلاع هستند. امروزه اشخاصی که استفاده از این انگشتر را موجب موفقیت در امورات زندگی خصوصا رونق کسب و کار خود می دانند و اشخاصی که استفاده از آن را در درمان بیماری های صرع و سردردهای میگرنی شدید موثر در مقام می دانند از آن استفاده می نمایند.

  حدید
حدید صینی یا آهن چینی رنگی تقریبا مشکی و یا قهوه ای تیره نزدیک به مشکی دارد و ذکر مخصوص بر روی و پشت دور نگین باعث قدرت و قوت این انگشتر است از این رو برای مسئولین مملکتی ونیز اشخاصی که گرفتاریهای بسیار شدیدی دارند استفاده از آن فقط در ایام گرفتاری تا رفع آن توصیه می گردد.

در مناقب آمده است که یکی از انگشترهای حضرت علی (ع) انگشتر حدید چینی بوده که برای قوتش دست می کرده است.

حدیدچینی هنگام رویایی با اهل شر، آن ها را خاموش و نیز دشمنی های جن و انس را از بین می برد.

آنچه در رابطه با این انگشتر دانستنش ضروری است آنست که این انگشتر را به نا اهل و غیر مسلمان توصیه نکنید.

 نگین حدید چینی:
الف ) جهت نیرومندی نیک است.

ب ) باعث دوری اجانین و شیاطین می شود.

ج ) از شر هر موجودی در امان می دارد.

د ) اثر چشم بد را از بین می برد.

ه- ) باعث آسانی وضع حمل می شود.

البته این انگشتر به هیچ وجه به زنان باردار توصیه نمی شود چون برای جنین خطر دارد.

ژ ) برای اجابت حاجات دشوار نیک است.

ز ) باعث ایمنی از ترس می شود.

ح ) همراه داشتن آن به هنگام نماز مکروه است.
 
لاجورد
معدن لاجورد در بدخشان در کوهی معروف به کوه لاجورد است و آن دارای انواع مختلف تقریبا مشابه است. در نوعی از آن نقطه های زرد می توان دید که البته هرچه صافتر وخوشرنگتر باشد بهتر است. این سنگ در اسهال و صفرا و برای اصحاب مالیخولیا و کسانی که دارای بی خوابی هستند موثر است. همچنین معروف است که استعمال آن بر پلک چشم موجب رویش موی مژه چشم است.
 
یشم
یشم یا یشب سنگی است معدنی است که هر کس آن را در نگین انگشتر با خود داشته باشد در چشم مردم شیرین و باوقار جلوه می کند این انگشتر به رنگهای مختلف من جمله سفید، سبز مغز پسته ای و سبز تیره در بازار موجود می باشد. در قدیم از آن کاسه ها و ظروف دیگر می ساختند. انگشتر یشم در جهت تقویت معده خاصیت فیزیکی دارد. این سنگ مانع از اصابت صاعقه است. همراه داشتن یشم بصورت نگین انگشتر، پیروزی فرد است از این رو استفاده ورزشکاران،خوانندگان، هنرمندان از این انگشتر توصیه می شود.

 البته به شما عزیزان اطمینان کامل میدهیم که از هر هزار عدد سنگ یشم موجود در بازار، ممکن است یک عدد نیز واقعی و اصیل یافت نشود!

 در نجف اشرف
درَ نجف از جمله سنگ های ارزنده ایست که نگاه کردن به آن معادل زیارت حضرت امیر(ع) است و به سبب نگهداری و استفاده از آن، مکر و حیله شیطان مطرود می گردد.
 
حضرت امام صادق(ع) می فرماید: دوست دارم برای هر مومن که پنج انگشتر در دست کند و شمرد یکی از آن ها را در نجف اشرف و کسی که آن را در دست کند خداوند می نویسد به هر نگاهی برای او ثواب زیارتی و پاداش آن، پاداش پیغمبران و صالحین خواهد بود.

 حرز
حرز بمعنی امان و پناه است.
 
این انگشترهای نقره حاوی حرزهای ائمه معصومین و بصورت حرزهای امام جواد(ع) و حرز پنج تن و حرز چهارده معصوم موجود است. بدین صورت که دعاهای حرز مخصوص بر روی پوست آهو نوشته شده و داخل آن قرار داده می شود. البته امروزه به دلایل مختلف منجمله کسب منفعت بیشتر و یا عدم امکان عمل قراردادن پوست آهو در این انگشتر عموما حرز روی کاغذ نوشته شده داخل آن قرار داده می شود، حال اینکه آیا اصلا این حرزها قابل رویت وخواندن هستند یا خیر؟!

 انگشتر در دست راست یا چپ:
از امام کاظم(ع) سؤال شد آیا انگشتر را باید در دست راست کرد؟ فرمودند: هرطور که می خواهی، دست راست باشد یا چپ.
 
رسول خدا فرمود: یا علی! انگشتر در دست راست کن که این عمل فضیلتی است از سوی خدای -عزوجل- برای آفریدگان مقربش.
 
ابوالعلاء از امام صادق(ع) درباره انگشتر به دست راست کردن سؤال کرد و گفت: من دیده ام بنی هاشم انگشترهای خود را در دست راست می نهند.

 حضرت فرمود: پدرم امام محمدباقر(ع) در دست چپ انگشتر می گذاشت و او (پدرم) افضل بنی هاشم و فقیه ترین آنها بود.

 امام حسن عسکری(ع) در سال دویست و شصت قمری خطاب به شیعیان فرمودند: تاکنون امر ما این بود که انگشترتان را به دست راست بگذارید، این در حالی بود که ما (اهل بیت) در میان شما حاضر بودیم ولی اکنون امر می کنیم انگشتری را به دست چپ کنید به جهت آنکه ما از میان شما غائب می شویم تا زمانی که پروردگار امر ما و امر شما را ظاهر کند همانا این بهترین دلیل برای شما در ولایت ما اهل بیت است. همان لحظه شیعیان در حضور امام انگشترهای خود را از دست بیرون کرده و در دست چپ شان قرار دادند و حضرت به آنان فرمودند: این قضیه را برای شیعیان ما نقل کنید.

 رسول اکرم می فرماید: امتم را از دست کردن انگشتر در انگشت سبابه و وسط نهی می کنم و در روایتی دیگر این عمل (انگشتر در انگشت سبابه و وسط نمودن) را از افعال قوم لوط دانسته اند.

ربیعه الرای می گوید: دیدم در دست علی بن حسین(ع) نگین عقیق است، به ایشان عرض کردم این چه نگینی است؟ فرمودند: این نگین عقیق رومی است، هرکس انگشتر عقیق به دست کند حاجتهای او برآورده می شود.

امام صادق(ع) مدام می فرمودند: هر کس انگشتری که نگینش عقیق است انتخاب کند فقیر نمی شود و کارهایش فقط به نیکو ترین وجه پایان می یابد.

امام رضا(ع) فرمودند: انگشتر عقیق فقر را از میان می برد، و دست کردنش نفاق و دو رویی را محو می کند.

امام رضا(ع) فرمودند: هرکس با عقیق قرعه بیاندازد، نصیب فراوانی عائد او خواهد شد.

امام صادق(ع) فرمودند: عقیق محافظ در سفر است.

رسول خدا(ص) فرمودند: هرکس از شما مادامی که این عقیق همراه او باشد غم و غصه ای به او نمی رسد.

امام صادق(ع) فرمودند:دو رکعت نماز به همراه نگین عقیق، معادل هزار رکعت نماز بدون عقیق است.

هر کس انگشتر فیرزوه دست کند، دست او نیازمند نخواهد شد.

  فضیلت فیروزه از قول امام کاظم(ع):
 فیروزه سنگی است که جبرئیل به رسول خدا(ص) هدیه نموده است و رسول خدا آن را به امیرمومنان علی (ع) بخشید.

 فیروزه درمان کسی است که صاحب فرزند نمی شود.

امام صادق از رسول خدا چنین نقل فرمودند:

 خداوند سبحان می فرماید: هر آینه من خدا، حیا می کنم از بنده ای که دستش را به سوی من بالا آورده و در دستش انگشتری با نگین فیروزه است، نا امید برگردانم.

 عبد خیر می گوید: حضرت علی(ع) چهار انگشترداشتند، که به دست می کردند:

- انگشتر یاقوت برای نجابت و بزرگی

- فیروزه برای پیروزی

-حدید چینی برای نیرومندی

- عقیق را نیز برای محافظت

 فردی را نزد حاکمی به سبب جرمی می بردند حضرت صادق (علیه السلام) فرمود که انگشتری عقیق به او برسانند، انگشتری به او رساندند و مکروهی به او نرسید.
 
 شخصی را از برابر حضرت امام محمد باقر(ع) گذرانیدند تازیانه بسیار بر او زده بودند. حضرت فرمود: انگشتر عقیق او کجاست، اگر با او می بود تازیانه نمی خورد.

 کسی نزد حضرت خاتم(ص) آمد و شکوه نمود که دزد در راه اموال مرا ربود، حضرت فرمود: چرا انگشتر عقیق در دست نداشتی که آن از هر بدی آدمی را نگاه می دارد.

 در تفسیر قمی جلد دوم از امام صادق(ع) روایت شده است: همه ملک سلیمان را خداوند در انگشتر او قرار داده بود، هرگاه سلیمان آن در دست می گذاشت تمامی جن و انس و شیاطین و همه پرندگان و وحوش به نزد وی حاضر گشته و از او اطاعت می کردند. باد مأمور حمل تخت او بود و همه شیاطین و انسانها و پرندگان و چهار پایانی که تحت اوامرش بودند همگی آنها را جابه جا می نمود.
 
سلیمان به هنگام رفتن به بیت الخلا، انگشترش را در اختیار برخی از خدمتکارانش قرار می داد. روزی شیطان آمد و خادم او را گول زد و انگشتر را از او ستاند و آن را در دست نهاد، نتیجه آن شد که تمام شیاطین و جن و انس و پرندگان و وحوش مسخر او گشتند و آن حضرت در جست و جوی انگشتر شد ولی آن را نیافت.
 
سرانجام شیطان ترسید که مردم متوجه حیله او شوند آن را به دریا انداخت. خدای -عزوجل- ماهی را مأمور به بلعیدن آن انگشتر نمود، بنی اسرائیل چهل روز در جست و جوی حضرت سلیمان بودند و از آن طرف سلیمان در ساحل دریا به دنبال انگشتر بود و با گریه و زاری به سوی خدای تبارک و تعالی استغفار می نمود و از این اتفاق به جانب خدا توبه می کرد. پس از چهل روز به صیادی رسید که ماهی صید می کرد، حضرت سلیمان به او کمک نمود. آن صیاد پس از صید، یک ماهی به سلیمان داد، او شکم ماهی را شکافت انگشتر خود را در آن دید و انگشتر را به دست کرد و شیاطین و جن و انس و پرندگان و وحوش در برابرش خضوع کردند و پادشاهی او به همان حالت اول بازگشت و حضرت، آن شیطان (که انگشتر را ربوده بود) به همراه لشگری که همراه او بودند به وسیله اسماء الهی حبس نمود و عده ای را در دل دریا و بعضی را در میان سنگ و صخره ها زندانی نمود و آن شیاطین تا روز قیامت زندانی و معذب هستند.
 
از قدیم الایام به فوائد سنگها و جواهرات و نیز به خواص مغناطیسی و درمانی آنها توجه داشته و در طب سنتی از آن بهره می جستند.
 
گاهی شنیده می شود فلانی با داشتن یک انگشتر، خیر و برکات فراوانی یافته و کارها مطابق میل او پیش می رود و دیگری انگشتری دارد ولی هیچ کاربردی برایش ندارد. این به جهت آن است که باید در انتخاب نوع نگین دقت لازم به عمل آید و نگینی انتخاب شود که با طبع و مزاج شخص موافق باشد.
 

قرآن کریم پیمان‌بستن با فاسقان را از آن جهت که عهد خود را با خدا شکسته‌اند غیرقابل اعتماد می‌داند و نتیجه پیمان‌شکنی را فساد در زمین و خسارت دانسته است.

وفای به عهد و پیمان که یکی از فرایض و از جمله آداب معاشرت و حسن سلوک با مردم به شمار می رود، باید همیشه مورد توجه باشد. در قرآن مجید و روایات اسلامی به این امر فوق العاده اهمیت داده شده که برخی از آیات و روایات را یادآور می شویم.

م?من وقتی متعهد می شود کاری را چه در فضای سیاسی، چه اجتماعی ، چه خانوادگی و چه در هر حوزه دیگری انجام دهد باید به این معنی توجه داشته باشد که وفای به عهد امری لازم و واجب است و قرآن مجید و روایات نسبت به این حقیقت تأکید و پافشاری دارند.

"وَأَوْفُواْ بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ کَانَ مَسْ?ُولاً (سوره اسراء آیه 34)؛ به عهد و پیمن وفا کنید زیرا عهد و پیمان مورد بازپرسی است".

"وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ إِسْمَاعِیلَ إِنَّهُ کَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ ...(سوره مریم آیه 54)؛ به داستان زندگی اسماعیل توجه کن، بی تردید او انسان وفادار به عهد و پیمان بود".

شخصی به نام ابومالک می گوید به حضرت علی بن الحسین (علیه السلام) گفتم مرا به همه قوانین دین خبر ده، گفت حضرت فرمودند : گفتار حق و حکومت به عدالت و وفای به عهد ، همه قوانین دین است.

موسی بن جعفر(علیه السلام) از پدرانش از رسول خدا(صلی الله و علیه وآله) روایت می کند که آن حضرت فرمود: کسی که پایبند به عهد و پیمانش نیست ، دین ندارد.

 وفای به عهد نشانه ی چیست؟
وفای به عهد علامت ایمان: قرآن مجید یکی از ویژگی ها و خصوصیات افراد با ایمان را وفای به عهد می داند و می فرماید: «وَالَّذِینَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ»؛[1] م?منان آنها هستند که امانت ها و عهد خود را مراعات می کنند.

نشانه نیکوکاران: در جای دیگر، قرآن مجید وفای به عهد را نشانه افراد نیکوکار دانسته و می فرماید: «...الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذا عاهَدُوا...»؛[2] ...نیکوکاران کسانی هستند که به عهد خود (هنگامی که عهد بستند) وفا می کنند...

وعده ای که م?من به برادر دینی خود می دهد نوعی نذر است که وفاکردن به آن لازم است جز این که کفاره ندارد و هر کس از وعده ای که داده است تخلف کند با خدا مخالفت کرده و خود را در معرض خشم پروردگار قرار داده و این همان است که قرآن می فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده اید! چرا سخنی می گویید که عمل نمی کنید؟»

اسماعیل صادق الوعد: در اهمیت وفای به عهد همین بس که خدای متعال آنگاه که می خواهد از حضرت اسماعیل علیه السلام به عظمت نام ببرد ، وفای به عهد را به عنوان یکی از اوصاف برجسته او یادآور می شود و می فرماید: «وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ إِسْمَاعِیلَ إِنَّهُ کَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ وَکَانَ رَسُولًا نَّبِیًّا»؛[3] در کتاب آسمانی خود از اسماعیل یاد کن که او در وعده هایش صادق و رسول و پیامبر بزرگی بود.

جالب آن که در این آیه وفای به عهد را پیش از مقام نبوت و رسالت می آورد، گویی که صدق به وعد پایه نبوت است.

به هر حال، قرآن مجید درباره وفای به عهد زیاد سفارش کرده و می فرماید: «...أَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ کانَ مَسْ?ُلاً»؛[4] ...به عهد (خود) وفا کنید که از عهد س?ال می شود.

وفای به عهد از ویژگی های م?منان: رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: من کان ی?من بالله والیوم الاخر فلیف اذا وعد.[5] آن کس که به خدا و روز جزا ایمان دارد ، باید به وعده خود وفا کند.

خلف وعده، علامت نفاق: در حدیثی از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده است که فرمود: آیه المنافق ثلاثٌ إذا حدیث کذب و إذا وعد أخلف و إذا ائتمن خان.[6] نشانه منافق سه چیز است: دروغگویی، پیمان شکنی و خیانت در امانت.

وفای به عهد همانند نذر است: هشام بن سالم می گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: عده الم?من اخاه نذرٌ لاکفاره له فمن أخلف فبخلف الله بدأ ولمقته تعرض و ذلک قوله: «یا ایها الذین امنوا لم تقولون ما لاتفعلون کبر مقتاً عندالله ان تقولوا ما لاتفعلون؟»[7]

وعده ای که م?من به برادر دینی خود می دهد نوعی نذر است که وفاکردن به آن لازم است جز این که کفاره ندارد و هر کس از وعده ای که داده است تخلف کند با خدا مخالفت کرده و خود را در معرض خشم پروردگار قرار داده و این همان است که قرآن می فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده اید! چرا سخنی می گویید که عمل نمی کنید؟».

خلف وعده، موجب خشم خدا است: امیرم?منان علیه السلام در فرمان خود به مالک اشتر فرمود: إیاک... ان تعدهم فتتبع موعدک بخلفک... و الخلف یوجب المقت عندالله و الناس قال الله تعالی «کبر مقتاً عندالله ان تقولوا ما لا تفعلون»...[8] بپرهیز از این که به مردم وعده بدهی و تخلّف کنی... زیرا (تخلف از وعده) موجب خشم خدا و مردم خواهد شد، چنان که قرآن می فرماید: «نزد خدا بسیار خشم آور است که بگویید چیزی را که به آن عمل نمی کنید...».

وفای به عهد از حقوق ایمانی است: امام صادق علیه السلام فرمود: الم?من اخوا الم?من عینه و دلیله لایخونه و لایظلمه و لایغشه ولایعده عده فیخلفه.[9] م?من برادر م?من و مانند چشم و راهنمای اوست، به او خیانت نمی کند و ستم روا نمی دارد و او را فریب نمی دهد و به او وعده ای نمی دهد که تخلّف کند.

 تذکّر لازم
همان گونه که از آیات و روایات استفاده می شود ، مسئله وفای به عهد از مسائل مهم و اساسی به شمار می رود که در دین مقدس اسلام مورد کمال عنایت قرار گرفته است، زیرا اگر بنا باشد به این مسئله اساسی توجه نشود زندگی مردم متلاشی خواهد شد و در اثر بی نظمی و هرج و مرج مردم از یکدیگر سلب اعتماد خواهند کرد و در نتیجه زیربنای روابط اجتماعی سست می شود. از این رو اسلام آنقدر به وفای به عهد اهمیت می دهد که حتی در مورد دشمن و کسی که از نظر عقیده و مسلک و هدف با انسان توافق ندارد وفای به عهد و پیمان را لازم می شمرد.

امام صادق علیه السلام فرمود: ثلاثٌ لم یجعل الله عزوجل لاحد فیهن رخصه: أداء الامانه الی البر والفاجر والوفاء بالعهد للبر والفاجر و بر الوالدین برین کانا اوفاجرین.[10]

سه چیز است که خداوند به هیچ کس اجازه تخلّف از آن را نداده است: ادای امانت در مورد هر کس خواه نیکوکار باشد یا بدکار و وفای به عهد درباره هر کس خواه نیکوکار باشد یا بدکار و نیکی به پدر و مادر خواه نیکوکار باشند یا بدکار.

امیرم?منان علیه السلام به مالک اشتر فرمان داد که اگر به دشمن خود هم وعده ای داده ای باید به پیمان خود وفا کنی، آنجا که فرمود: و إن عقدت بینک و بین عدوک عقده او البسته منک ذمه فحط عهدک بالوفاء وارع ذمّتک بالامانه واجعل نفسک جنه دون ما اعطیت، فإنّه لیس من فرائض الله شیء الناس اشد علیه اجتماعا مع تفرق اهوائهم و تشتّت آرائهم من تعظیم الوفاء بالعهود و قد لزم ذلک المشرکون فیما بینهم دون المسلمین لما استوبلوا من عواقب الغدر فلا تعذرنّ بذمّتک ولا تخیسن بعهدک و لاتختلن عدوک فإنه لایجتری علی الله إلا جاهل شقی، و قد جعل الله عهده و ذمّته أمناً أفضاه بین العباد برحمته و حریماً یسکنون إلی منعته...[11]

اگر بین خود و دشمنت پیمانی بستی و یا تعهد کردی که به او پناه دهی، جامه وفا را بر عهد خود بپوشان و تعهدات خود را محترم بشمار و جان خود را سپر تعهدات خویش قرار ده! زیرا هیچ یک از فرایض الهی مانند وفای به عهد و پیمان نیست که مردم جهان با تمام اختلافاتی که دارند نسبت به آن این چنین اتفاق نظر داشته باشند و حتی مشرکان زمان جاهلیت آن را مراعات می کردند، چرا که عواقب پیمان شکنی را آزموده بودند. بنابراین، هرگز پیمان شکنی مکن و در عهد خود خیانت روا مدار و دشمنت را فریب مده، زیرا غیر از شخص جاهل و شقی، کسی گستاخی بر خداوند را روا نمی دارد. خداوند عهد و پیمانی را که بنام او منعقد می شود با رحمت خود مایه آسایش بندگان و حریم امنی برایشان قرار داده تا به آن پناه برند...

در آئین مقدس اسلام وفای به عهد یکی از وظایف مسلمین است، خواه موقع جنگ باشد یا در حال عادی، طرف پیمان مسلمان باشد یا غیرمسلمان که برای نمونه به برخی از آیات و روایاتی که در این باره رسیده است، می پردازیم.

قرآن مجید می فرماید: «إِلاَّ الَّذِینَ عَاهَدتُّم مِّنَ الْمُشْرِکِینَ ثُمَّ لَمْ یَنقُصُوکُمْ شَیْئًا وَلَمْ یُظَاهِرُواْ عَلَیْکُمْ أَحَدًا فَأَتِمُّواْ إِلَیْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلَى مُدَّتِهِمْ إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُتَّقِینَ»؛[12] مگر کسانی از مشرکان که با آنها عهد بسته اید و چیزی از آن فروگذار نکرده اند و با احدی بر ضدّ شما همدست نشده اند. پیمان آنها را تا پایان مدتش محترم بشمرید، زیرا خداوند پرهیزکاران را دوست می دارد.
سه چیز است که خداوند به هیچ کس اجازه تخلّف از آن را نداده است: ادای امانت در مورد هر کس خواه نیکوکار باشد یا بدکار و وفای به عهد درباره هر کس خواه نیکوکار باشد یا بدکار و نیکی به پدر و مادر خواه نیکوکار باشند یا بدکار

رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: المسلمون اخوه تتکافی دمائهم و یسعی بذمتهم ادناهم هم ید علی من سواهم؛[13] ارزش خون مسلمانان با یکدیگر برابر است و امانی که کوچکترین فرد آنها می دهد برای همه شان محترم است و آنها در مقابل بیگانگان به هم پیوسته و دارای قدرت متشکل و فشرده اند.

 کاری که به تدریج انسان را «مفسد فی‌الارض» می‌کند
وَ مَا یُضِلُّ بِهِ إِلاَّ الْفَاسِقِینَ؛ خداوند از اینکه مثال (به موجودات ظاهراً کوچکی مانند) پشه و حتی بالاتر از آن بزند شرم نمی‏کند (در این میان) آنها که ایمان آورده‏اند می‏دانند حقیقتی است از طرف پروردگارشان، و اما آنها که راه کفر را پیموده‏اند (این موضوع را بهانه کرده) و می‏گویند منظور خداوند از این مثل چه بوده است؟! (آری) خدا جمع زیادی را با آن گمراه و عده کثیری را هدایت می‏کند ولی تنها فاسقان را با آن گمراه می‏سازد . (بقره/26)

الَّذِینَ یَنقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِن بَعْدِ مِیثَاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَن یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فی الأَرْضِ أُولَئِکَ هُمُ الْخَاسِرُونَ؛ (فاسقان آنها هستند که) پیمان خدا را پس از آن که محکم ساختند، می‏شکنند، و پیوندهائی را که خدا دستور داده برقرار سازند قطع می‏نمایند، و در جهان فساد می‏کنند، اینها زیانکارانند (بقره/27)

به پیمان فاسقان، اعتماد نکنید. کسى که پیمان خداوند را نقض مى‏کند، به عهد و پیمان دیگران وفادار نخواهد بود و عهدشکن، به تدریج مفسد مى‏شود. «ینقضون، یفسدون».

کفر و فسق سبب سقوط حق خویشاوندى نمى‌شود، بلکه صله رحم در این گونه موارد نیز امرى پسندیده است و چه بسا موجب هدایت و نجات بستگان از گمراهى شود

اسلام تحکیم پیوندهاى خویشاوندى و استحکام روابط خانوادگى را به شدّت مورد تأکید و توجّه قرار داده چنانچه خداى متعال آن را در ردیف پرستش خویش قرار داده، مى‌فرماید: وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً وِ بِذِى الْقُرْبى‌ ... «1» و خدا را بپرستید و هیچ چیز را شریک او قرار ندهید و به پدر و مادر و خویشان نیکى کنید. در جاى دیگر مى‌فرماید: وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذى‌ تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلَیْکُمْ رَقیباً «2» بترسید از آن خدایى که به نام او از یکدیگر درخواست مى‌کنید و درباره ارحام کوتاهى نکنید، همانا خداوند مراقب شماست.

 خویشانت بال و پَرِ تو هستند.
امیر م?منان على علیه السلام نیز به فرزندش چنین سفارش مى‌کند: أَکْرِمْ عَشیرَتَکَ، فَإِنَّهُمْ جَناحُکَ الَّذى‌ بِهِ تَطیرُ، وَ أَصْلُکَ الَّذى‌ إِلَیْهِ تَصیرُ، وَ یَدُکَ الَّتى‌ بِها تَصُولُ «3» خویشانت را گرامى بدار، زیرا آنان بال و پَرِ تو هستند که با آنان پرواز مى‌کنى و اصل و ریشه تو مى‌باشند که به ایشان باز مى‌گردى (از آنان کمک گرفته و به آن‌ها سرفرازى) و دست (یاور) تو هستند که با آن‌ها (به دشمن) حمله مى‌کنى (و پیروز مى‌شوى).

حتی اگر خویشاوندانت مرتد یا کافر باشند ارتباط خود را با آن ها قطع مکن.

کفر و فسق سبب سقوط حق خویشاوندى نمى‌شود، بلکه صله رحم در این گونه موارد نیز امرى پسندیده است و چه بسا موجب هدایت و نجات بستگان از گمراهى شود. راوى مى‌گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: «کسانى با من خویشاوندى‌دارند، امّا با من هم‌عقیده نیستند، آیا براى آنان بر عهده‌ام حقّى است؟ فرمود: بلى؛ حق خویشاوندى را چیزى قطع نمى‌کند و اگر با تو هم‌عقیده باشند، براى آنان دو حق است؛ یکى حقّ خویشاوندى و دیگرى حقّ اسلام. «4»
 
روش‌هاى رسیدگى به خویشان‌
برخى از روش‌هاى صله رحم و حمایت از خویشاوندان عبارتند از:

1.  کمک جانى: مى‌توان گفت که بزرگ‌ترین مرتبه صله رحم، رسیدگى جانى به خویشان است و آن در جایى است که جان یکى از بستگان انسان در خطر باشد که در این صورت وى باید تا پاى جان بایستد و از خویشاوندان خود- در چارچوب اسلام و معیارهاى مکتبى- دفاع کند، تا ضرر را از او دفع نماید. رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: مَنْ مَشى‌ إِلى‌ ذى‌ قَرابَةٍ بِنَفْسِهِ وَ مالِهِ لِیَصِلَ رَحِمَهُ أَعْطاهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَجْرَ مِأَةِ شَهیدٍ «5» هر کس با جان و مالش، صله رحم کند، خداى متعال اجر صد شهید به او مى‌دهد.

2. کمک مالى: اگر در مواردى میان بستگان انسان افراد نیازمند وجود دارد، رسیدگى مالى به ایشان لازم و از درجه اهمّیّت بالایى برخوردار است. امیر م?منان على علیه السلام نیز مى‌فرماید: فَمَنْ أَتاهُ اللَّهُ مالًا فَلْیَصِلْ بِهِ قَرابَتَهُ«6» کسى که از سوى خدا ثروتى به دست آورد، باید بستگان خویش را به وسیله آن دستگیرى کند.

3. کمک فکرى: رسیدگى فکرى در جایى است که یکى از بستگان انسان براى هدایت‌شدن نیاز به راهنمایى دارد. به عنوان مثال: یکى از اقوام انسان اهل نماز و روزه نیست، اگر رفتن نزد وى و راهنمایى او، سخن‌گفتن از فضیلت نماز و روزه و ترساندن از پیامدهاى ترک نماز و روزه در او م?ثّر مى‌شود، بر انسان لازم است که نزدش رفته و به او کمک فکرى کند و این از مصادیق امر به معروف و نهى از منکر است. به استفتایى در این زمینه توجّه فرمایید:

«آیا انسان مى‌تواند از نظر شرعى با خویشاوندانى که بى‌تقوا و بى‌نماز و ضدّ انقلابند از قبیل پدر، مادر، خواهر و غیره قطع رحم نماید؟ جواب: قطع رحم جایز نیست، ولى باید آن‌ها را با مراعات موازین امر به معروف و نهى از منکر کند.» «7»

4.کمک عاطفى: گاهى رفتن به منازل خویشان، سلام و احوال‌پرسى، تلفن‌زدن و نامه‌نوشتن، محبّت ایجاد مى‌کند و سبب دل‌جویى از خویشان مى‌شود. امیر م?منان علیه السلام فرمود: صِلُوا أَرْحامَکُمْ وَ لَوْ بِالتَّسْلیمِ «8» با بستگان خود صله رحم کنید، گرچه با سلام‌کردن (به آنان) باشد. امام صادق علیه السلام نیز مى‌فرماید:

پیوند میان برادران آن گاه که پیش هم هستند، دیدار همدیگر است و در مسافرت نامه‌نوشتن به یکدیگر. «9» گاهى نیز شرکت در غم و شادى خویشان از موارد صله رحم است؛ شرکت در مراسم تشییع جنازه و مجالس ترحیم و دل‌جویى از بازماندگان آنان، و نیز شرکت در مجالس جشن و سرور ایشان، رسیدگى عاطفى به آنان‌بوده، در تقویت و تحکیم رابطه خویشاوندى نقش م?ثّرى دارد.

5. ترک آزار: یکى از برترین روش‌هاى صله رحم با خویشاوندان، ترک اذّیت و آزار آنان است. بدین معنا که پرهیز از غیبت، تهمت، زخم زبان و شماتت آنان، دخالت‌نکردن در زندگى آن‌ها به عناوین مختلف، عیب‌جویى‌نکردن از آنان و ... از برترین موارد صله رحم است. امام صادق علیه السلام دراین باره فرمود: أَفْضَلُ ما تُوصَلُ بِهِ الرَّحِمُ کَفُّ الْأَذى‌ عَنْها «10» برترین چیزى که به آن صله رحم مى‌شود، خوددارى‌کردن از اذّیت و آزار آنان است.
صله رحم

آثار رسیدگى به خویشان‌
صله رحم آثار و فواید ارزنده‌اى براى انسان در بر دارد که در این‌جا به برخى از آن‌ها اشاره مى‌کنیم:

1. طول عمر: یکى از مهم‌ترین آثار صله رحم، طولانى‌شدن عمر است. امام رضا علیه السلام در این باره فرمود:

یَکُونُ الرَّجُلُ یَصِلُ رَحِمَهُ فَیَکُونُ قَدْ بَقِىَ مِنْ عُمْرِهِ ثَلاثُ سِنینَ فَیُصَیِّرُهَا اللَّهُ ثَلاثینَ سَنَةً وَ یَفْعَلُ اللَّهُ ما یَشاءُ «11» چه بسا مردى که تنها سه سال از عمرش باقى مانده است، امّا خدا به خاطر صله رحم، باقى‌مانده عمرش را به سى سال مى‌رساند و خدا آنچه را مى‌خواهد، انجام مى‌دهد. شخصى به نام مَیسِر از امام باقر یا امام صادق علیهم السلام نقل کرده که آن حضرت فرمود: اى مَیسر! گمان مى‌کنم به خویشان خود نیکى مى‌کنى؟ گفتم: آرى فدایت شوم! من در نوجوانى در بازار کار مى‌کردم و دو درهم مزد مى‌گرفتم، یک درهم آن را به عمّه‌ام و درهم دیگر را به خاله‌ام مى‌دادم. آن‌گاه امام فرمود: به خدا سوگند تا کنون دو بار مرگت فرا رسیده، ولى به خاطر صله رحم به تأخیر افتاده است. «12»

2.فراوانى روزى: حضرت سجّاد علیه السلام فرمود: مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَمُدَّ اللَّهُ فى عُمْرِهِ وَ أَنْ یَبْسُطَ لَهُ فى رِزْقِهِ فَلْیَصِلْ رَحِمَهُ ... «13» هر کس دوست دارد، خدا عمرش را طولانى و روزى‌اش را افزایش دهد، باید صله رحم کند.

3.حسن خلق: امام صادق علیه السلام فرمود: صِلَةُ الْأَرْحامِ تُحْسِنُ الْخُلْقَ «14» رسیدگى به خویشان، اخلاق را نیکو مى‌کند.

4. پاکى اعمال و دفع بلا: امام باقر علیه السلام فرمود: صِلَةُ الْأَرْحامِ تُزَکِّى الْأَعْمالَ وَ تَدْفَعُ الْبَلْوى‌ ... «15» رسیدگى به خویشان، اعمال را پاک مى‌کند و بلا را دور مى‌سازد.

5. آسانى حساب: امام صادق علیه السلام فرمود: صِلَةُ الرَّحِمِ تُهَوِّنُ الْحِسابَ یَوْمَ الْقِیامَةِ ... وَ تَقى مَصارِعَ السُّوءِ «16» رسیدگى به خویشان حساب روز قیامت را آسان کرده و از مرگ بد جلوگیرى مى‌کند.

6. آبادى شهرها: امام صادق علیه السلام فرمود: صِلَةُ الرَّحِمِ وَ حُسْنُ الْجَوارِ یَعْمُرانِ الدِّیارَ صله رحم و خوش‌رفتارى با همسایه شهرها را آباد مى‌کند.
 
نفرین بر قطع کنندگان رحم
قطع رحم و ترک رسیدگى به خویشان و بستگان در اسلام سخت مورد نکوهش قرار گرفته است. خداوند تعالى کسانى را که از خویشاوندان خود بریده، با آنان قطع رابطه مى‌کنند، در سه جاى قرآن مورد لعن و نفرین قرار داده است. «17» از جمله در آیه‌اى مى‌فرماید: فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِى الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَکُمْ أُولئِکَ الَّذینَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ «18» اگر از فرمان خدا روى‌گردان شوید، آیا جز این انتظار مى‌رود که در زمین فساد کنید و قطع رحم نمایید؟ آن‌ها کسانى هستند که خداوند آنان را لعنت کرده است. امام صادق علیه السلام در ضمن بیان خود به نقل از پدرش فرمود: پدرم حضرت سجّاد علیه السلام فرمود: إِیَّاکَ وَ مُصاحَبَةَ الْقاطِعِ لِرَحِمِهِ فَإِنَّهُ وَجَدْتُهُ مَلْعُوناً فى‌ کِتابِ اللَّهِ فى ثَلاثِ مَواضِعَ «19» از معاشرت و دوستى با کسى که با بستگان خود قطع رابطه کرده بپرهیز، زیرا چنین کسى را در کتاب خدا (قرآن) در سه جا مورد لعن و نفرین یافته‌ام.

بارالها بحق محمّد و آله الطاهرین عمل به آموزه های معصومین علیهم السلام را توشه راهمان قرار بده. اللهم صل علی محمد و آل محمّد و عجّل فی فرج مولانا صاحب الزمان.

باران که می‌بارد، زمین گویی روح تازه‌ای به خود می‌گیرد. درختان حیات تازه از سر می‌گیرند و جانوران به تبع آن شور و نشاط دیگری می‌گیرند.

باران نویدبخش زندگی دوباره‌ای است برای زمینی که در پی بی‌آبی مرده است ... خشک و لم یزرع و باران است که دوباره به آن حیات می‌بخشد ... باران، نویدبخش زندگی، رحمت واسعه الهی ....
 
باران، رحمت الهی ...
باران، رحمت الهی است. خداوند با فرو فرستادن این عامل حیات، سرسبزی و شادابی و نشاط را برای همگان رقم زده است.

قرآن باران را آب پاکیزه، آب پربرکت و رزق الهی دانسته و رابطه تنگاتنگی بین نزول آن و معنویت برقرار ساخته است.

قرآن از باران در آیات خود این‌گونه یاد می‌کند:

وسیله طهارت: «وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً طَهُورًا»؛ «و از آسمان آبى پاک فرود آوردیم».(1)

آب پربرکت: «وَنَزَّلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً مُّبَارَکًا»؛ «و از آسمان آبى پر برکت فرود آوردیم».(2)

گسترش رحمت خداوندی: «وَهُوَ الَّذِی ینَزِّلُ الْغَیثَ مِن بَعْدِ مَا قَنَطُوا وَینشُرُ رَحْمَتَهُ»؛ «و اوست کسى که باران را پس از آنکه [مردم] نومید شدند فرود مى‏آورد و رحمت‏خویش را مى‏گسترد».(3)

رزق الهی: «وَینَزِّلُ لَکُم مِّنَ السَّمَاءِ رِزْقًا»؛ «و براى شما از آسمان روزى مى‏فرستد».(4)

سبب خوشحالی: «اللَّهُ الَّذِی یرْسِلُ الرِّیاحَ فَتُثِیرُ سَحَابًا فَیبْسُطُهُ فِی السَّمَاء کَیفَ یشَاءُ وَیجْعَلُهُ کِسَفًا فَتَرَى الْوَدْقَ یخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ فَإِذَا أَصَابَ بِهِ مَن یشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ إِذَا هُمْ یسْتَبْشِرُون»؛ «خدا همان کسى است که بادها را مى‏فرستد و ابرى برمى ‏انگیزد و آن را در آسمان هر گونه بخواهد مى‏گستراند و انبوهش مى‏گرداند . پس مى‏بینى باران از لابلاى آن بیرون مى‏آید و چون آن را به هر کس از بندگانش که بخواهد رسانید به ناگاه آنان شادمانى مى‏کنند».(5)

مایه ثبات قدم و دلگرمی رزمندگان خدا: «إِذْ یغَشِّیکُمُ النُّعَاسَ أَمَنَةً مِّنْهُ وَینَزِّلُ عَلَیکُم مِّن السَّمَاء مَاء لِّیطَهِّرَکُم بِهِ وَیذْهِبَ عَنکُمْ رِجْزَ الشَّیطَانِ وَلِیرْبِطَ عَلَى قُلُوبِکُمْ وَیثَبِّتَ بِهِ الأَقْدَامَ»؛ [به یاد آورید] هنگامى را که [خدا] خواب سبک آرامش‏بخشى که از جانب او بود بر شما مسلط ساخت و از آسمان بارانى بر شما فرو ریزانید تا شما را با آن پاک گرداند و وسوسه شیطان را از شما بزداید و دل‌هایتان را محکم سازد و گام‌هایتان را بدان استوار دارد».(6)

معنویت و باران: «وَأَلَّوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِیقَةِ لَأَسْقَینَاهُم مَّاء غَدَقًا»؛ «و اگر [مردم] در راه درست پایدارى ورزند قطعاً آب گوارایى به ایشان نوشانیم».(7)

مفسران معتقدند: اینکه خداوند فرموده است: روزی شما در آسمان است؛ یعنی خداوند روزی شما را از آسمان فرو خواهد فرستاد؛ بدین گونه که باران را فرو می‌فرستد و زمین به یمن آن، انواع خوراکی‌ها و پوشیدنی‌ها و اشیای مفید را برای شما می‌رویاند.(8)

وصف «طهور» بیانگر پاکی و پاک‌کننده‌ای باران است. در این باره نیز نظر مفسران چنین است: طهور یعنی پاکیزه است و پاکیزه‌کننده؛ هم آلودگی‌های ظاهری را می‌زداید و هم نجاسات معنوی را از بین می‌برد.(9)

در جنگ بدر مشرکان قبل از مسلمانان بر سر آب فرود آمدند و مسلمانان بر منطقه‌ای خشک و شن‌زار. بدین سان بر اثر نداشتن آب هم تشنه شدند و هم نتوانستند بدن خود را از آلودگی‌ها پاک سازند. شیطان به وسوسه پرداخت که شما باید با همین حالت آلودگی نماز بخوانید و پاهای شما در ریگ فرو رود؛ پس خداوند باران را بر آنان نازل کرد. مسلمانان در این آب زلال تن شستند و جان را جلا بخشیدند.(10)

در سخنی از امام علی(علیه السلام) پاکیزگی باران، مفهومی گسترده‌تر دارد: «از آب آسمان بنوشید که پاک‌کننده بدن است و زداینده بیماری‌ها».(11)

نزول باران به اندازه
قرآن درباره نزول به اندازه باران می‌فرماید: «وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً بِقَدَرٍ فَأَسْکَنَّاهُ فِی الْأَرْضِ»؛ «و از آسمان آبى به اندازه [معین] فرود آوردیم و آن را در زمین جاى دادیم».(12)

در تفسیر این آیه شریفه نوشته‌اند: باران به اندازه‌ای که نیاز است، نازل می‌شود؛ نه زیادتر و نه کمتر؛ نه بدان سان زیاد که فساد آورد و نه آن‌گونه اندک که هلاکت را سبب شود؛ بلکه به گونه‌ای که حکمت و صلحت آن را اقتضا دارد.(13)

برخی دیگر از مفسران نیز می‌گویند: باران به اندازه نازل می‌شود؛ اندازه‌ای که از ضرر محفوظ بماند و از آن بهره برند یا به مقداری که ما از نیازها و مصالح مردم می‌دانیم باران را نازل می‌کنیم.(14)
 
احیای زمین
زمین خشکیده و تهی از گیاه مانند موجودی بی‌روح است که نه حیاطی دارد و نه نشاطی. زمین با بارش باران می‌شکفد و حیات و حرکت دوباره به زمین باز می‌گردد و زمین پرتحرک می‌شود.

قرآن از این پرتحرک شدن زمین این‌گونه یاد می‌کند:

زنده شدن دوباره سرزمین‌ها: «وَالَّذِی نَزَّلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً بِقَدَرٍ فَأَنشَرْنَا بِهِ بَلْدَةً مَّیتًا»؛ «و آن کس که آبى به اندازه از آسمان فرود آورد پس به وسیله آن سرزمینى مرده را زنده گردانیدیم».(15)

جنبش و رشد زمین: «وَمِنْ آیاتِهِ أَنَّکَ تَرَى الْأَرْضَ خَاشِعَةً فَإِذَا أَنزَلْنَا عَلَیهَا الْمَاء اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ إِنَّ الَّذِی أَحْیاهَا لَمُحْیی الْمَوْتَى»؛ «و از [دیگر] نشانه‏هاى او این است که تو زمین را فسرده مى‏بینى و چون باران بر آن فروریزیم به جنبش درآید و بر دمد. آرى همان کسى که آن را زندگى بخشید قطعا زنده‏کننده مردگان است».(16)

احیای زمین، نشانه خداوند و مایه عبرت: «وَمَا أَنزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِن رِّزْقٍ فَأَحْیا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَتَصْرِیفِ الرِّیاحِ آیاتٌ لِّقَوْمٍ یعْقِلُونَ»؛ «و آنچه خدا از روزى از آسمان فرود آورده و به [وسیله] آن زمین را پس از مرگش زنده گردانیده است و [همچنین در] گردش بادها [به هر سو] براى مردمى که مى‏اندیشند نشانه‏هایى است».(17)

شکافتن زمین: «أَنَّا صَبَبْنَا الْمَاء صَبًّا ثُمَّ شَقَقْنَا الْأَرْضَ شَقًّا»؛ «که ما آب را به صورت بارشى فرو ریختیم آنگاه زمین را با شکافتنى [لازم] شکافتیم».(18)

بارش باران، زمین را به حیات و حرکت و شور وا می‌دارد. زمینی که در حالت خشکی و گورستانی بود، پر نشاط و تحرک می‌شود. باران به آن حیات می‌بخشد. مفسران این حیات و تحرک زندگی را اینگونه تفسیر کرده‌اند:

«مقصود از احیای زمین مرده این است که با نزول باران سرزمین خشک دارای گیاه و درخت و میوه و مزارع می‌شود».(19)

«زمینی که گیاه در آن نروید، گویا مرده است و مراد از احیای آن، آباد ساختن آن است و گفته شده که مراد از احیای زمین، احیای اهل زمین است؛ زیرا با فراهم آمدن غذا، اهل زمین زنده می‌مانند».(20)

«مراد از زنده شدن زمین همان رویش گیاه پس از زمستان است».(21)

«نسبت احیا به زمین گرچه مجازی است، لکن نسبت آن به گیاه حقیقی است؛ چرا که گیاهان دارای تغذیه و رشد و تولید مثل‌اند که همگی از اصل حیات نشأت می‌گیرد».(22)

درباره جنبش زمین پس از باران نیز که در آیات به آن اشاره شده است، می‌گویند:

«زمین خشک وقتی که باران بر آن ببارد، برای رویش گیاه فعال می‌شود و خود قبل از رویش گیاه بالا می‌آید».(23)

«اهتزاز به معنای حرکت کردن به شدت است و زیاد شدن به معنی بالا آمدن و نشو و نما کردن. منظور از "اهتزاز" و "ربوه" زمین به حرکت درآمدن آن به وسیله گیاهانی است که از آن سر در می‌آورند».(24)

«زمین در رویش گیاه همانند رحم حیوانات است که پس از طی مراحل، جنین رشد می‌کند و کامل می‌شود».(25)

«اهتزاز و رشد زمین، تحرک آن با نباتات و بالا آمدن زمین به وسیله گیاهان است».(26)

ح 1  
 فلسفه روزه -2
قال الصادق علیه الس?م  : انما فرض ا? الصیام ل یستوى به الغنى و الفقیر  . امام صادق علیه الس?م فرمود  : خداوند روزه را واجب کرده تا بدین وسیله دارا و ندار )غنى و فقیر (مساوى گردند  .  1 ، ح 43 ص 2من ? یحضره الفقیه، ج 
 روزه آزمون اخ?ص -3
قال امیرالمومنین علیه الس?م  : فرض ا?  ...الصیام ابت?ء ?خ?ص الخلق امام على علیه الس?م فرمود  : خداوند روزه را واجب کرد تا به وسیله آن اخ?ص خلق را بیازماید  .  252 نهج الب?غه، حکمت
 
3
 روزه یاد آور قیامت -4
قال الرضا علیه الس?م  : انما امروا بالصوم لکى یعرفوا الم الجوع و العطش فیستدلوا على فقر ا?خر  . امام رضا علیه ال س?م فرمود  : مردم به انجام روزه امر شده اند تا درد گرسنگى و تشنگى را بفهمند و به واسطه آن فقر و بیچـارگى آخـرت را                         بیابند  .  10 علل الشرایع، ص 5 ح 4 ص 4وسائل الشیعه، ج 
 روزه زکات بدن -5
قال رسول ا? صلى ا? علیه و آله لکل شیئى زکاة و زکاة ا?بدان الصیام  . رسول خدا صلى ا? علیه و آله فرمود  : براى هر چیزى زکاتى است و زکات بدنها روزه است  .  3 ، ح 62 ، ص 4الکافى، ج 
 روزه سپر آتش -6
قال رسول ا? صلى ا? علیه و آله  : الصوم جنة من النار  . رسول خدا صلى ا? علیه و آله فرمود  :  «. یعنى بواس طه روزه گرفتن انسان از آتش جهنم در امان خواهد بود » . روزه سپر آتش )جهنم (است  162 ص 4الکافى، ج 
 اهمیت روزه -7
الصوم فى الحر جهاد  . رسول خدا صلى ا? علیه و آله فرمود  : روزه گرفتن در گرما، جهاد است  .  257 ، ص 96 بحار ا?نوار، ج
 
4
 روزه نفس -8
قال امیرالمومنین علیه الس?م  صوم النفس عن لذات الدنیا انفع الصیام  . امیرالمومنان على علیه الس?م فرمود  : روزه نفس از لذتهاى دنیوى سودمندترین روزه هاست  .  64 ح 416 ص 1غرر الحکم، ج 
 روزه واقعى -9
قال امیرالمومنین علیه الس?م  الصیام اجتناب المحارم کما یمتنع الرجل من الطعام و الشراب  . امام على علیه الس?م فرمود  : روزه پرهیز از حرامها است همچنانکه شخص از خوردنى و نوشیدنى پرهیز مى کند  .  249 ص 93 بحار ج 
 -برترین روزه 10
قال امیرالمومنین علیه الس?م  صوم القلب خیر من صیام اللسان و صوم اللسان خیر من صیام البطن  . امام على علیه الس?م فرمود  : روزه قل ب بهتر از روزه زبان است و روزه زبان بهتر از روزه شکم است  .  80 ، ح 417 ، ص 1غرر الحکم، ج 
 -روزه چشم و گوش 11
قال الصادق علیه الس?م  اذا صمت فلیصم سمعک و بصرک و شعرک و جلدک  . امام صادق علیه الس?م فرمود  :  «.یعنى از گناهان پرهیز کند ». آنگاه که روزه مى گیرى باید چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزه دار باشند
 
5
  1 ، ح 87 ص 4الکافى ج 
 -روزه اعضا و جوارح 12
عن فاطمه الزهرا س?م ا? علیها  ما یصنع الصائم بصیامه اذا لم یصن لسانه و سمعه و بصره و جوارحه  . حضرت زهرا علیها الس?م فرمود  : روزه دارى که زبان و گوش و چشم و جوارح خود را حفظ نکرده روزه اش به چه کارش خواهد آمد  .  295 ص 93 بحار، ج 
 -روزه ناقص 13
قال الباقر علیه الس?م  ? صیام لمن عصى ا?مام و ? صیام لعبد ابق حتى یرجع و ? صیام ?مراة ناشزة حتى تتـوب و ?صـیام لولـد                         عاق حتى یبر  . امام باقر علیه الس?م فرمود  : روزه این افراد کامل نیست  :  . کسى که امام )رهبر (را نافرمانى کند - 1  . بنده فرارى تا زمانى که برگردد - 2  . زنى که اطاعت شوهر نکرده تا اینکه توبه کند - 3  . فرزندى که نافرمان شده تا اینکه فرمانبردار شود - 4  .295 ، ص 93 بحار ا?نوار ج 
 -روزه بى ارزش 14
قال امیرالم ومنین علیه الس?م  کم من صائم لیس له من صیامه ا? الجوع و الظما و کم من قائم لیس له من قیامه ا? السهر و العناء  . امام على علیه الس?م فرمود  : چه بسا روزه دارى که از روزه اش جز گرسنگى و تشنگى بهره اى نـدارد و چـه بسـا شـب زنـده دارى کـه از                             نمازش جز بیخوابى و سخت ى سودى نمى برد  .  145 نهج الب?غه، حکمت
 
6
 -روزه و صبر 15
عن الصادق علیه الس?م فى قول ا? عزوجل    « واستعینوا بالصبر و الصلوة » قال :الصبر الصوم  . امام صادق علیه الس?م فرمود :خداوند عزو جل که فرموده است :از صبر و نماز کمک بگیرید، صبر، روزه است  .  3 ، ح 298 ص 7 وسائل الشی عه، ج 
 -روزه و صدقه 16
قال الصادق علیه الس?م  صدقه درهم افضل من صیام یوم  . امام صادق علیه الس?م فرمود  یک درهم صدقه دادن از یک روز روزه مستحبى برتر و وا?تر است  .  6 ، ح 218 ص 7وسائل الشیعه، ج 
 -پاداش روزه 17
قال رسول ا? صلى ا? علیه و آله :قال ا? تعالى  الصوم لى و انا اجزى به  رسول خدا فرمود خداى تعالى فرموده است  : روزه براى من است و من پاداش آن را مى دهم  .  30 و 27 ; 16 و 15 ، ح 294 ص 7وسائل الشیعه ج 
 -جرعه نوشان بهشت 18
قال رسول ا? صلى ا? علیه و آله  من منعه الصوم من طعام یشته حقا على ا? ان یطعمه من طعام الجنة و یسقیه من شرابها یه کان   . رسول خدا صلى ا? علیه و آله فرمود  :
 
7
کسى که روزه او را از غذاهاى مورد ع?قه اش باز دارد برخداست که به او از غـذاهاى بهشـتى بخوراننـد و از                         شرابهاى بهشتى به او بنوشاند  .  331 ص 93 بحار ا?نوار ج 
 -خوشا بحال روزه داران 19
قال رسول ا? صلى ا? علیه و آله  طوبى لمن ظما او جاع ? اولئک الذین یشبعون یوم القیامة  رسول خدا صلى ا? علیه و آله فرمود  : خوشا بحال کسانى که براى خدا گرسنه و تشنه شده اند اینان در روز قیامت سیر مى شوند  .  .2 ، ح 299 ص 7وسائل الشیعه، ج 
 -مژده به روزه داران 20
قال الصادق علیه الس?م  من صام ? عزوجل یوما فى شدة الحر فاصابه ظما و کل ا? به الف ملک یمسحون وجهه و یبشرونه حتى اذا                      افطر  . امام صادق علیه الس?م فرمود  : هر کس که در روز بسیار گرم براى خدا روزه بگیرد و تشنه شود خداوند       ه         زار فرشته را مى گمارد تا دسـت بـه          چهره او بکشند و او را بشارت دهند تا هنگامى که افطار کند  .  247 ص 93 ; بحار ا?نوار ج 8 ح 64 ص 4الکافى، ج 
 -شادى روزه دار 21
قال الصادق علیه الس?م  للصائم فرحتان فرحة عند افطاره و فرحة عند لقاء ربه  امام صادق علیه الس?م فرمود  : براى روزه دار دو سرور و خوشحالى است  :  ( هنگام لقاء پروردگار )وقت مردن و در قیامت - 2 هنگام افطار - 1  .26 و 6 ح 294 و 290 ص 7وسائل الشیعه، ج
 
8
 -بهشت و باب روزه دارن 22
قال رسول ا? صلى ا? علیه و آله  ان للجنة بابا یدعى الری ان ? یدخل منه ا? الصائمون  . رسول خدا صلى ا? علیه و آله فرمود  : براى بهشت درى است بنام )ریان (که از آن فقط روزه داران وارد مى شوند  .  .31 ، ح 295 ص 7وسائل الشیعه، ج   116 معانى ا?خبار ص 
 -دعاى روزه داران 23
قال الکاظم )علیه الس?م  ( دعوة الصائم تستجاب عند افطاره  امام کاظم )علیه الس?م (فرمود  : دعاى شخص روزه دار هنگام افطار مستجاب مى شود  .  .33 ح 255 ص 92 بحار ا?نوار ج 
 -بهار مومنان 24
قال رسول ا? )صلى ا? علیه و آله  ( الشتاء ربیع المومن یطول فیه لیله فیستعین به على قیامه و یقصر فیه نهاره فیستعین ب ه على صیامه  . رسول خدا )صلى ا? علیه و آله (فرمود  : زمستان بهار مومن است از شبهاى طو?نى اش براى شب زنده دارى واز روزهاى کوتـاهش بـراى روزه دارى                    بهره مى گیرد  .  .3 ، ح 302 ص 7وسائل الشیعه، ج 
 -روزه مستحبى 25
قال الصادق )علیه الس?م  ( من جاء بالحسنة فله عشر امثالها من ذلک صیام ث?ثة ایام من کل شهر  .
 
9
امام صادق علیه الس?م فرمود  : هر کس کار نیکى انجام دهد ده برابر آن پاداش دارد و از جمله آنها سه روز روزه در هر ماه است  .  33 ، ح 313 ، ص 7وسائل الشیعه، ج 
 -روزه ماه رجب 26
قال الکاظم )علیه الس?م  ( رجب نهر فى الج ى من العسل فمن صام یوما من رجب سقاه ا? من ذلک النهر نه اشد بیاضا من اللبن و احل  . امام کاظم )علیه الس?م (فرمود  : رجب نام نهرى است در بهشت از شیر سفیدتر و از عسل شیرین تر هرکس یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد                       خداوند از آن نهر به او مى نوشاند  .  2 ح 56 ص 2 من ? یحضره الفقیه ج   3 ح 350 ص 7وسائل الشیعه ج 
 -روزه ماه شعبان 27
من صام ث?ثة ایام من اخر شعبان و وصلها بشهر رمضان کتب ا? له صوم شهرین متتابعین  . امام صادق )علیه الس?م (فرمود  : هر کس سه روز آخر ماه شعبان را روزه بگیرد و به روزه ماه رمضان وصل کند خ                 داوند ثواب روزه دو ماه پى در       پى را برایش محسوب مى کند  .  22 ،ح 375 ص 7وسائل الشیعه ج 
  ( 1) -افطارى دادن 28
قال الصادق )علیه الس?م  ( من فطر صائما فله مثل اجره  امام صادق )علیه الس?م (فرمود  : هر کس روزه دارى را افطار دهد، براى او هم مثل اجر روزه دار است  .  1 ، ح 68 ص 4 ال کافى، ج 
 
10
  ( 2) -افطارى دادن 29
قال الکاظم )علیه الس?م  ( فطرک اخاک الصائم خیر من صیامک  . امام کاظم )علیه الس?م (فرمود  : افطارى دادن به برادر روزه دارت از گرفتن روزه )مستحبى (بهتر است  .  2 ، ح 68 ص 4الکافى، ج 
 -روزه خوارى 30
قال الصادق )علیه الس?م  ( من افطر یوما من شهر رمضان خرج روح ا?یمان منه  امام صادق )علیه الس?م(فرمود  : هر کس یک روز ماه رمضان را )بدون عذر(، بخورد - روح ایمان از او جدا مى شود   و 5  4، ح 181 ص 7وسائل الشیعه، ج   9 ، ح 73 ص 2من ? یحضره الفقیه ج 
 -رمضان ماه خدا 31
قال امیرالمومنین  شهر رمضان شهر ا? و شعبان شهر رسول ا? و رجب شهرى  امام على )علیه الس?م (فرمود  : رمضان ماه خدا و شعبان ماه رسول خدا و رجب ماه من است  .  .23 ، ح 266 ص 7وسائل الشیعه، ج 
 -رمضان ماه رحمت 32
قال رسول ا? )صلى ا? علیه و آله  ( ...و هو شهر اوله رحمة و اوسطه مغفرة و اخره عتق من النار  . رسول خدا )صلى ا? علیه و آله (فرمود  :
 
11
رمضان ماهى است که ابتدایش رحمت است و میانه اش مغفرت و پایانش آزادى از آتش جهنم  .  342 ، ص 93 بحار ا?نوار، ج 
 -فضیلت ماه رمضان 33
قال رسول ا? )صلى ا? علیه و آله  ( ان ابواب فى اول لیلة من شهر رمضان و ? تغلق الى اخر لیلة منه السماء تفتح  رسول خدا )صلى ا? علیه و آله (فرمود  : درهاى آسمان در اولین شب ماه رمضان گشوده مى شود و تا آخرین شب آن بسته نخواهد شد  .  344 ، ص 93 بحار ا?نوار، ج 
 -اهمیت ماه رمضان 34
قال رسول ا? )صلى ا? علیه و آله  ( لو یعلم العبد ما فى رمضان لود ان یکون رمضان السنة  رسول خدا )صلى ا? علیه و آله (فرمود  : مى دانست که در ماه رمضان چیست        ]چه برکتى وجود دار   د [دوست مى داشت که تمام سـال،        « خدا »اگر بنده   رمضان باشد  .  346 ، ص 93 بحار ا?نوار، ج 
-قرآن و ماه رمضا ن  35
قال الرضا )علیه الس?م  ( من قرا فى شهر رمضان ایة من کتاب ا? کان کمن ختم القران فى غیره من الشهور  . امام رضا )علیه الس?م (فرمود  : هر کس ماه رمضان یک آیه از کتاب خدا را قرائت کند مثل اینست که درماههاى دیگر تمام قرآن را بخواند  .  346، ص 93 بحار ا?نوار ج 
 -شب سرنوشت ساز 36 قال الصادق )علیه الس?م  (
 
12
راس السنة لیلة القدر یکتب فیها ما یکون من السنة الى السنة  . امام صادق )علیه الس?م (فرمود  : آغاز سال )حساب اعمال (شب قدر است .در آن شب برنامه سال آینده نوشته مى شود  .  8 ح 258 ص 7وسائل الشیعه، ج 
 -برترى شب قدر 37
قیل ?بى عبد ا? )علیه الس?م  ( کیف تکون لیلة القدر خیرا من الف شهر؟ قا        ل :ر من العمل فى الف شهر لیس فیهـا لیلـة              العمل الصالح فیها خی القدر  . از امام صادق )علیه الس?م (سوال شد  : چگونه شب قدر از هزار ماه بهتر است؟  حضرت فرمود :کار نیک در آن شب از کار د ر هزار ماه که در آنها شب قدر نباشد بهتر است  .  2 ، ح 256 ص 7وسائل الشیعه، ج 
 -تقدیر اعمال 38
قال الصادق )علیه الس?م  ( التقدیر فى لیلة تسعة عشر و ا?برام فى لیلة احدى و عشرین و ا?مضاء فى لیلة ث?ث و عشرین  . امام صادق )علیه الس?م (فرمود  : برآورد اعمال د  ر کـم و تنفیـذ آن در شـب بیسـت                        شب نوزدهم انجام مى گیرد و تصویب آن در شب بیست وی سوم  .  259 ص 7وسائل الشیعه، ج 
 -احیاء شب قدر 39
عن فضیل بن یسار قال  : کان ابو جعفر    )علیه الس? م ( عشرین اخذ فى الدعا حتى یزول اللیل                 اذا کان لیلة احدى و عشرین و لیلة ث?ث و فاذا زال اللیل صلى  . فضیل بن یسار گوید  :
 
13
امام باقر   )علیه الس? م (ول دعا مى شد تا شب بسـر آیـد و                     در شب بیست و یکم و بیست سوم ماه رمضان مشغ آنگاه که شب به پایان مى رسید نماز صبح را مى خواند  .  4 ، ح 260 ، ص 7وسائل الشیعه، ج 
 -زکات فطره 40
قال الصادق )علیه الس?م  ( ان من م اعطاء الزکاة یعنى الفطرة کما ان الصلوة على النبى  تمام الصو)صلى ا? علیه و آله (من تمام الصلوة  . امام صادق )علیه الس?م (فرمود  : تکمیل روزه به پرداخت زکاة یعنى فطره است، همچنان که صلوات بر پیامبر              )صلى ا? علیه و آل    ه (کمال نمـاز   است  .  5 ، ح 221  ص 6وسائل الشیعه، ج  

توسّل از نظر لغت یعنی اتّخاذ «وسیله» برای نزدیک شدن به چیزی. «وسیله» در لغت به معنای مختلف زیر آمده است:

1 . نزدیک شدن (1)
2 . درجه (2)
3 . چاره جویی برای رسیدن به چیزی با میل و رغبت (3)
4 . هر چیزی که به وسیله آن، نزدیک شدن به دیگری ممکن باشد. (4)

 توسّل در قانون فطرت
انسان برای رفع نیازمندیهای خود و برطرف کردن نقایص خویش، محتاج به موجودات دیگر است. میلیون ها موجود، از جماد، حیوان و انسان، دست به دست یک دیگر داده و مشغول فعالیتند تا انسان بتواند در پرتو هستی آن ها، نیازمندیهای خود را برطرف کند. این، همان «توسّل» است که یک واقعیّت مسلّم در فطرت آفرینش است. منکر این قانون سراسری آفرینش، در حقیقت یکی از قوانین مسلّم هستی را انکار کرده است. انسانِ تشنه با نوشیدن آب، رفع عطش می کند؛ انسانِ گرسنه با خوردن غذا، رفع گرسنگی می کند. بیمار با خوردن داروهای مختلف، سلامتی خود را باز می یابد. باری تعالی در این عالم با عظمت، برای رسیدنِ انسان به هر مقصودی، وسیله ای قرار داده است که انسان، بدون توسّل به آن وسیله، نمی تواند به مقصد و مقصود خود برسد.

 توسّل از دیدگاه قرآن
قرآن مجید «توسّل»را یک راه روشن برای رسیدن به قرب الی الله معرفی می فرماید:

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَهَ وَ جاهِدُوا فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! از خدا بترسید و برای نزدیک شدن به او «وسیله» بجویید و در راه او کوشش کنید، باشد که رستگار شوید. (5)

متوسّلین به اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ باید از آیه ی شریفه درس بگیرند که توسّل تنها و بدون داشتن تقوا و پرهیز از گناه، نتیجه ی کامل نمی دهد. اول باید تقوا باشد، سپس توسّل و گریه و تضرّع، تا انسان به مقام قرب الهی نایل گردد و در گروه رستگاران قرار گیرد، که می فرماید: «لعلّکم تُفلحون». کلمه ی «وسیله» در آیه ی شریفه، «مطلق» و خالی از هر گونه قیدی آمده است، پس معنای وسیع و گسترده ای را در بر می گیرد.(6)

برای عده ی بسیاری از مردم این سوال مطرح است که تا وقتی من می توانم با خدا به طور مستقیم حرف بزنم و حاجت های شرعی خود را بی واسطه با او در میان بگذارم چه لزومی دارد شخصی را حتی با درجه ی تقدس بالا مثل امام علی (علیه السلام) یا امام زمان (عج) واسطه قرار دهم و اصطلاحاً به این افراد معنوی و الهی « متوسل » شوم تا خداوند حاجت مرا اجابت کند؟

در پاسخ باید گفت: طلب دعا یا مغفرت با واسطه یا بی واسطه با یکدیگر منافاتی ندارند اما آنچه از ادب و تربیت اسلامی به نظر می رسد؛ « توسل »، عامل سرعت بخشی است که امید استجابت را افزایش می دهد.

در تبیین و روشن شدن این موضوع، از کلام خداوند شاهد و دلیل بهتری وجود ندارد:

در آیه ی 35 از سوره ی مبارکه ”‌ مائده ”‌ آمده است: «یا ایها الذین امنوا اتقواالله و ابتغوا الیه الوسیلة» ؛ ای کسانی که ایمان آورده اید از او ( در انجام معاصی و محرمات ) بپرهیزید و به سویش با «وسیله» راه یابید.

به خوبی از این آیه ، نقش « وسیله » یا « واسطه » در شناخت خدا و رسیدن به او به هر شکل استفاده می شود. «توسل» نیز در لغت همان «وسیله یافتن» است.

یا در آیه 64 سوره مبارکه « نساء» آمده است: « وَ لو انَّهم اذ ظلموا انفسهم جا?ک فاستغفروا الله و استغفرلهم الرسول و لوجدوالله تواباً رحیماً » ؛  ای پیامبر  اگر آنها هنگامی که خود ستم کردند ( یعنی مرتکب گناه شدند) به سراغ تو می آمدند و از خداوند طلب بخشش می کردند و تو نیز برای آنها طلب بخشش می کردی خداوند را توبه پذیر و مهربان می یافتند.

از این آیه نیز وسیله قرار دادن پیامبر یا اصطلاحاً « متوسل شدن » به ایشان در جهت طلب عفو و بخشش از خداوند استفاده می شود.

مثالی واضح تر نیز در آیات 97 و 98 سوره مبارکه ”‌ یوسف ”‌ است که صراحتاً در آن به نقش « توسل » اشاره شده است. آنجا خداوند فرموده : قالوا یا ابانا استغفرلنا ذنوبنا انا کنا خاطئین، قال سوف استغفرلکم ربی انه هو الغفور الرحیم؛ ( برادران خطاکار یوسف به پدرشان یعقوب )عرض کردند: ای پدر ما! از گناهان ما طلب بخشایش [ از خداوند ] کن که ما خطاکار بودیم. (حضرت یعقوب) فرمود: به زودی برای شما از پروردگار طلب بخشش و عفو می نمایم که او آمرزنده و مهربان است!

پس با توجه به مواردی که از کلام خداوند به عنوان شاهد و دلیل آوردیم؛ اثبات می شود که توسل به امام زمان (عجل الله تعالی فرجه)، مبنای توحیدی و الهی دارد و این امر موجب سرعت بخشی بیشتر در استجابت دعا یا مغفرت برای ما می باشد.

برای پیدا کردن دزد و اشیاء دزدیده شده این ذکر را بخوانید

اگر کسی با شرایط گفته شده آنرا انجام دهد محال است که به گمگشده یا دزدیده شده خویش نرسد.

از عارف فرزانه آیت الله بهجت (ره) سئوال شد :

برای یافتن چیز دزدیده شده ویا گم شده چه باید کرد؟

 ایشان فرموده بودند برای یافتن هر چه که گم شده ویا دزدیده شده اگر چه انسان باشد این ذکر را بسیار بخوانید

 تازمانی که یافته شود:
 اصبحت فی امان الله ،امسیت فی جوار الله

آخوند علاءالدین محمد این نکته را گفته است :

و به تجربه نیز رسیده است که هر کس شب هنگام با وضو رو به قبله بخوابد و 311 مرتبه بگوید ذکر :"یا دلیل المتحیرین"

و دروقت ذکر با کسی تکلم نکند، در خواب دزد را می بیند.

 ابتدا دو رکعت نماز به نیت پیدا کردن مال گم شده یا دزدیده شده به درگاه خداوند متعال بخواندو بعد از سلام با توجه

قلبی و با خلوص نیت به درگاه ایزد منان ابتدا به طرف راست ، بعد به پشت سر ، بعد به طرف چپ و در اخر به روبروی

خود هر بار هفتاد مرتبه بگوید ذکر :" یا مُعید"

 و پس از آن بگوید :

 رُدَ عَلَی ضالَّتی بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمین

 (روی دو تشدید اول فتحه( -َ ) قرار دارد.)

 به خواست خداوند متعال آن گمشده (یا دزدیده شده) پیدا میشود. این عمل بسیار تجربه شده و یکی از بزرگترین و موثر ترین دستورات در زمینه مال گمشده و دزدیده شده میباشد اگر کسی با شرایط گفته شده آنرا انجام دهد محال است که به گمگشده یا دزدیده شده خویش نرسد.

آیات50 تا 56 سوره یوسف جهت یافتن شغل و روزی

هر کسی که بیکار باشد و معطل باشد و هیچ کار از دست او بر نیاید روز پنجشنبه اول ماه روزه بدارد(اولین روز پنج شنبه ماه قمری) هنگام افطاری قبل از افطار کردن ,همچنین بعد از نماز خفتن(نماز عشا) ,  و همچنین در جامه خواب وقت خواب رفتن این هفت آیه از سوره یوسف را بخواند:

(آیات50 تا 56 )
بِسْمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحیم
 وَقَالَ الْمَلِکُ ائْتُونِی بِهِ فَلَمَّا جَاءهُ الرَّسُولُ قَالَ ارْجِعْ إِلَى رَبِّکَ فَاسْأَلْهُ مَا بَالُ النِّسْوَةِ اللاَّتِی قَطَّعْنَ أَیْدِیَهُنَّ إِنَّ رَبِّی بِکَیْدِهِنَّ عَلِیمٌ (50)

قَالَ مَا خَطْبُکُنَّ إِذْ رَاوَدتُّنَّ یُوسُفَ عَن نَّفْسِهِ قُلْنَ حَاشَ لِلّهِ ماعَلِمْنَا عَلَیْهِ مِن سُوءٍ قَالَتِ امْرَأَةُ الْعَزِیزِ الآنَ حَصْحَصَ الْحَقُّ أَنَاْ رَاوَدتُّهُ عَن نَّفْسِهِ وَإِنَّهُ لَمِنَ الصَّادِقِینَ (51)

 ذَلِکَ لِیَعْلَمَ أَنِّی لَمْ أَخُنْهُ بِالْغَیْبِ وَأَنَّ اللّهَ لاَ یَهْدِی کَیْدَ الْخَائِنِینَ (52)‏
وَمَا أُبَرِّئُ نَفْسِی إِنَّ النَّفْسَ لأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ مَا رَحِمَ رَبِّیَ إِنَّ رَبِّی غَفُورٌ رَّحِیمٌ (53)
 وَقَالَ الْمَلِکُ ائْتُونِی بِهِ أَسْتَخْلِصْهُ لِنَفْسِی فَلَمَّا کَلَّمَهُ قَالَ إِنَّکَ الْیَوْمَ لَدَیْنَا مِکِینٌ أَمِینٌ (54)

 قَالَ اجْعَلْنِی عَلَى خَزَآئِنِ الأَرْضِ إِنِّی حَفِیظٌ عَلِیمٌ (55)
 وَکَذَلِکَ مَکَّنِّا لِیُوسُفَ فِی الأَرْضِ یَتَبَوَّأُ مِنْهَا حَیْثُ یَشَاءُ نُصِیبُ بِرَحْمَتِنَا مَن نَّشَاء وَلاَ نُضِیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِینَ (56)

 سپس هنگام خواب صد مرتبه ذکر  (لا الهالا الله )و صد مرتبه ذکر ( الله اکبر) و صد مرتبه ذکر ( سبحان الله) و صد مرتبه ذکر( استغفرالله) و صد مرتبه (صلوات) فرستد. و بخواب رود...

در روز جمعه بعد از نماز صبح بنویسد این هفت آیه سوره یوسف را در کاغذی سفید یا زرد با مرکب یا جوهر مشکی یا  آب زعفران و  نیت کند بر هیچ کسی ظلم نکند و آنچه راستی و حق باشد را بیان کند و سپس این آیه نوشته شده را در بیرون سرای , بالای در  ورودی منزل بیاویزد .در همان هفته مقصودش حاصل شود.
 در هنگام روزه و در هنگام نوشتن و خواندن آیه سعی کن دائم الوضو باشی.عطر به خود بزن و جامه پاک بپوش.

مادرطرح اوقات فراغت هسته نوجوانان (زیر15سال)که درهفته چهارروز برگذارمی شود موضوعاتی از قبیل:

از عدد5چه می دانیم:الف:اصول دین پنج تاست:

اصول دین پنج بود    دانستنش گنج بود    توحیدباشداول     عدل دومین است

نبوت است سوم      امامت است چهارم    معادپنجمین است   اینهااصول دین است

ب:پیامبران اولوالعزم پنج نفرند:

1-حضرت نوح (ع) 2-حضرت ابراهیم(ع)   3-حضرت موسی (ع)   4-حضرت عیسی (ع) 5-حضرت محمد(ص)

پ:نمازهای پنج گانه:

1-دورکعت نمازصبح 2-چهاررکعت نماز ظهر3-چهاررکعت نماز عصر4-سه رکعت نمازمغرب 5-چهار رکعت نماز عشا

ت:ارکان نماز:

1-نیت 2-تکبیره الاحرام 3-قیام (ایستادن)4-رکوع 5- سجود

ث:پنج تن آل عبا:

1-حضرت محمد(ص) 2-حضرت علی (ع) 3-حضرت زهرا(ع) 4-حضرت امام حسن(ع) 5-حضرت امام حسین(ع)

ج:احکام پنج گانه:

1-واجب (بایدها)2-حرام (نبایدها)3-مستحب(شایدها)  4-مکروه(نشایدها) 5-مباح