پورتال اوقات فراغت اداره کل تبلیغات اسلامی چهارمحال و بختیاری

 

______________________________
(1) تَعْرُجُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ إِلَیْهِ‏ (سوره معارج آیه 4)

(2) إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی جَنَّاتٍ وَ نَهَرٍ، فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ (سوره قمر آیه 54 و 55)

(3) وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ‏ (سوره آل عمران آیه 163)

ترجمه الاعتقادات، متن، ص: 55

و فرموده که: مگوئید در باره کسانى که کشته در راه خدا میشوند که آنها مردگانند «1» و جناب پیغمبر صلى اللَّه علیه و آله فرمودند که: ارواح گروههاى فراهم‏

______________________________
(1) سوره بقره آیه 149

ترجمه الاعتقادات، متن، ص: 56

آمده‏اند؛ پس هر کدام از آنها که شناسا بیکدیگر شدند الفت با هم گرفتند و آنان که ناشناس یک دیگر شدند مختلف گردیدند.

ترجمه الاعتقادات، متن، ص: 57

و حضرت صادق علیه السّلام فرمود: بدرستى که حقتعالى برادرى قرار داده میان ارواح در عالم اظله پیش از آنکه خلق کند بدنها را بدو هزار سال؛ پس اگر بر پا شود قائم ما اهل بیت هر آینه میراث خواهد داد آن برادرى را که اخوت قرار داده حق تعالى میانشان در عالم اظله و میراث نخواهد

ترجمه الاعتقادات، متن، ص: 58

داد برادر ولادتى را.

و فرمود: بتحقیق که ارواح ملاقات مینمایند در هواء و شناسائى بهم میدهند و پرسش احوال از هم میکنند و چون آید روحى از زمین ارواح گویند بحال خودش گذارید که از هول عظیمى روى آورده (جسته خ ل) بعد از آن میپرسندش فلان چه شد و فلان چه شد؟ و هر چه گوید در دنیا مانده امید دارند که آن کس بایشان ملحق شود و هر چه گوید مرد ارواح گویند بگو دال افتاد بگو دال افتاد.

و حقتعالى فرمود: هر کس وارد شود بر او غضب من پس بتحقیق که بهلاکت افتاده‏ «1» و فرموده: اما کسى که سبک است ترازوهاى اعمالش، پس مادر مهربانش گودال هاویه است و چه دانستى که چیست هاویه؟ آتشى است گداخته شده‏ «2»

______________________________
(1) وَ مَنْ یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبِی فَقَدْ هَوى‏ (سوره طه آیه 80)

(2) وَ أَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوازِینُهُ فَأُمُّهُ هاوِیَةٌ وَ ما أَدْراکَ ما هِیَهْ نارٌ حامِیَةٌ (سوره قارعة آیه 7 و 8 و 9 و 10 و 11)

ترجمه الاعتقادات، متن، ص: 59

و مثل دنیا و صاحب دنیا مثل دریا و ناخدا و کشتى است و لقمان حکیم به پسر خود فرمود: اى فرزند من بدرستى که دنیا دریائى است عمیق و بتحقیق که هلاک شده‏اند در آن عالمى فراوان پس تو کشتى خود را در آن ایمان بخداوند قرار ده و توشه خود را در آن تقواى خدا نما و بادبان آن کشتى را در این دریا توکل بر خداوند کن، پس اگر نجات یافتى برحمت خدا بوده و اگر هلاک شدى بگناهان خودت هلاک‏شده‏اى نه از جانب خدا.

و سخت‏ترین ساعتهاى آدمیزاد سه ساعتست روزى که متولد شده و روزى که میمیرد و روزى که زنده برانگیخته میگردد، و بتحقیق که حقتعالى سلام داده بر یحیى علیه السّلام در این ساعتها.

و فرمود: سلام بر یحیى روزى که زاده شد و روزى که بمیرد و روزى که زنده مبعوث شود.

و عیسى علیه السّلام سلام داده بر خودش فرموده: سلام بر من روزى که زادم و روزى که بمیرم و روزى که زنده برآورده شوم.

و اعتقاد ما در ذات روح آن است که از جنس بدن نیست و خلقتى دیگر است جهت آنکه خداوند فرموده: ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ‏ و اعتقاد ما در باره انبیا و رسل و ائمه صلوات اللَّه علیهم اجمعین آن است که در ایشان پنج روح است، روح قدس یعنى روح عصمت و روح ایمان و روح قوت و روح شهوت و روح مدرج یعنى روح حرکت. و در مؤمنان چهار روح است روح ایمان و روح قوّت و روح شهوت و روح مدرج.

ترجمه الاعتقادات، متن، ص: 60

و اما اینکه حقتعالى در قرآن فرمود که: میپرسند تو را یا محمّد (ص) از روح، بگو روح از امر خدا است؛ مراد از این روح خلقتى است بزرگتر از جبرئیل و میکائیل علیهما السّلام که با رسول خدا و ائمه هدى است صلى اللَّه علیهم و او از ملکوت است.

و در این باب کتابى تصنیف مینمایم که در آن شرح معانى این مجملات دهم ان شاء اللَّه تعالى و اللَّه اعلم.

باب (شانزدهم) اعتقاد در موت‏

«1» ابن بابویه رحمة اللَّه علیه گوید که:

خدمت جناب امیر علیه السّلام عرض شد که صفت مرگ را براى ما بیان فرمائید، آن جناب فرمودند با خبرى را برخوردید؛ مرگ یکى‏

______________________________
(1) فرموده است شیخ ابى عبد اللَّه مفید که ابو جعفر ابن بابویه عنوان باب را بموت نموده است و ذکر نموده است غیر آن را و بود سزاوار که ذکر نماید حقیقت موت را یا عنوان کند باب را بمآل موت و عاقبت اموات، پس موت ضد حیات است که باطل میگردد با آن نمو و محال میگردد احساس و آن حلول میکند در محل حیات پس نفى میکند آن را و آن از فعل خداوند تعالى است و نیست از براى احدى در آن صنعى و قادر نمیباشد بر آن هیچ کس بجز خداوند تبارک و تعالى.

فرموده است خداوند سبحانه: وَ هُوَ الَّذِی یُحْیِی وَ یُمِیتُ‏ (سوره مؤمن آیه 68) پس نسبت داده است خداوند تعالى زنده نمودن را بسوى خودش و نسبت داده است میرانیدن را بسوى خودش و فرموده است حقتعالى که: الَّذِی خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَیاةَ لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا (سوره ملک آیه 2) یعنى خداوند تعالى خلق نموده است موت و حیات را تا آنکه بیازماید شما را که کدام یک از شماها نیکوتر میباشید از حیثیت عمل پس حیات آن چیزى است که میباشد بآن نمو و احساس و موت آن چیزى است که باطل مى‏شود با آن نمو و احساس و صحیح نمیباشد با آن قدرت و علم و خلق نموده است خداوند موت را در زندگان بجهت نقل نمودن انسان از دار عمل و امتحان بسوى دار جزا و مکافات و نمیمیراند خداوند بنده را از بندگان خودش مگر آنکه موتش اصلح است از براى او از بقایش و زنده نمیگرداند بنده را مگر آنکه حیات اصلح است از براى او از موتش و هر چه میکند آن را خداوند تعالى بخلقش پس آن اصلح است از براى ایشان و اصوب است در تدبیر، و گاهى امتحان مینماید خداوند تعالى بسیارى از خلقش را بآلام شدیده پیش از موت و معاف مى‏دارد دیگران را از آن، و گاه میباشد الم پیش از مرگ نوعى از عقوبت از براى کسى که حلول میکند در او، و میباشد صلاح حال او و غیر او (صلاح حال غیر او) و بعقب در مى‏آورد آن عقوبت را نفع عظیمى و عوض کبیرى و نیست هر آن کسى که دشوار باشد بر او بیرون آمدن نفسش که بوده باشد بآن معاقب و نه هر کس که آسان باشد بر او امر در نفس بیرون آمدن که مکرم و مثاب باشد و بتحقیق که وارد شده است خبر بآن که آلامى که پیش از مرگ واقع مى‏شود میباشد کفاره از براى گناهان مؤمنین و میباشد عقاب از براى کافرین و میباشد راحت پیش از مرگ استدراج از براى کافرین و نوعى از ثواب براى مؤمنین، و این امرى است پوشیده و پنهان از خلق که مطلع نساخته است خداوند تعالى هیچ کس را از خلق خود بر اراده خود در آن بجهت آگاه گردانیدن او که جدا شود از براى او حالت امتحان از حالت عقاب و حال ثواب از حال استدراج و بجهت تغلیظ امتحان تا آنکه تمام گردد تدبیرش بر خلق.

و اما آنچه ذکر نموده است آن را شیخ ابو جعفر رحمه اللَّه از احوال مردگان بعد از وفات ایشان پس به تحقیق که آمده است اخبارى باین مضمون بر وجه تفصیل و بتحقیق که ایراد نموده است شیخ ابو جعفر بعضى را از آنچه وارد شده است در این باب مگر اینکه نیست داخل عنوان باب اصلا و بهر حال موت یکى از بشارات مؤمن است زیرا که میباشد اول راه او بسوى محل نعیم و بآن میرسد مؤمن بسوى ثواب اعمال جمیله که در دار دنیا بجاى آورده است و آن موت اول سختى است که میرسد بکافر از سختیهاى عقاب و اول راه او است بسوى حلول عقاب، زیرا که قرار داده است خداوند تعالى جزاء بر اعمال را بعد از موت و گردانیده است موت را سبب از براى نقلش از دار تکلیف بسوى دار جزاء و حال مؤمن بعد از مرگش نیکوتر است از حالش قبل از مرگ، و حال کافر بعد از مرگش بدتر است از حالش قبل از مرگ، زیرا که مؤمن گردنده است بسوى جزایش بعد از مردنش و کافر گردنده است بسوى جزایش بعد از مردنش و بتحقیق که آمده است در حدیث از آل محمد صلوات اللَّه علیهم که فرموده‏اند که: دنیا زندان مؤمن است و قبر خانه‏اش و بهشت جایگاهش و دنیا بهشت کافر است و قبر زندان او است و آتش جایگاه او است.

و روایت شده است از ایشان علیهم السّلام که فرموده‏اند که: خیر همه خیر بعد از مرگ است و شر همه شر بعد از مرگ است، و نیست حاجتى از براى ما با نص قرآن در عواقب بسوى اخبار، و بشاهد عقول بسوى احادیث و بتحقیق که ذکر نموده است خداوند تعالى جزاء صالحین را، پس بیان نموده آن را و ذکر نموده است جزاء فاسقین را پس تفصیل داده است آن را و در تفصیل خداوند بى‏نیازى حاصل است از غیرش- مفید.

ترجمه الاعتقادات، متن، ص: 61

از سه امر است که بر شخص وارد مى‏شود، یا بشارت است بعیش ابدى یا بشارت است بعذاب ابدى یا ترسانیدن و هول دادن و امر مشتبهیت که نمیداند از کدام فرقه است. اما دوست ما که مطیع فرمان ما است پس آن است که بشارت