نباید توقع داشت که فرزندان، خودشان نیندیشند، شخصیت نداشته باشند، نتوانند تصمیم بگیرند و همیشه گوشبهزنگِ فرمانهاى پِىدرپِى باشند؛ آنهم فرمانهایى که اگر در هفته یا روز، از مجموع بُکنونکنهایى که به فرزند مىگویند، نوار بگیرند (خصوصاً مادران)، بمبارانى از دستورها جمع مىشود: دست نزن؛ این طرف نرو؛ اینجا ننشین؛ حرف نزن و .... کودکى که دربرابر اینهمه فرمان قرار مىگیرد، نمىتواند تشخیص دهد یا تصمیم بگیرد و لذا ارادهاش از بین مىرود.
راه هاى ایجاد صمیمیت در خانه چیست؟، ص: 20
بنابراین، نه مىتوان فرزند را آزاد گذاشت که هرچه خواست انجام دهد و نه مىتوان توقع داشت که به هرچه اولیا مىگویند، عمل کند. البته، گفتههاى والدین هم باید منطقى باشد. براى مثال، درحالىکه بچه نشسته و درسش را مىخوانَد یا سخت، مشغول انجامدادن تکالیف است، ناگهان پدر دستور مىدهد: «برو آب بیار» یا «برو در را باز کن.» در چنین موقعیتى، تاحدّامکان، نهتنها نباید فرمان داد، بلکه باید وضعیت بهتر را فراهم کرد تا فرزند، بیشتر و بهتر بتواند کارش را انجام دهد. بنابراین، برخورد منطقى با خطاهاى فرزند، از اصول مهم ایجاد صمیمیت است.
5- 2 بهادادن به نقاط قوّت فرزندان:
قبلًا اشاره کردم که ما، تنها، نقطههاى ضعف را مىبینیم. بگذارید جامعه ما به این
راه هاى ایجاد صمیمیت در خانه چیست؟، ص: 21
عادت کند که نقطههاى قوّت را پَروبال دهد. از میزان عدل الهى که نباید سبقت بگیریم! آنجا گناهان و ثوابها را با هم مىسنجند و ترازو و حساب و معادلهاى در کار است. بهعلاوه، خداوند (عز) مىفرماید ما کارهاى خیرِ شما را دهبرابر اجر مىدهیم: مَن جَاء بِالْحَسَنَه فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا (انعام/ 160) اما اگر فرزند ما، یک شب، تکلیفش را دیرتر انجام دهد یا نمره کمى بیاورد یا اینکه کار خلافى مرتکب شده باشد، برایمان بسیار مهم جلوه مىکند و عصبانى مىشویم و احیاناً، فریاد مىزنیم و مؤاخذه مىکنیم. چرا اگر ده مرتبه کار خوب انجام داده است، آنها را بهحساب نمىآوریم؟ چرا وقتى که تکلیفش را درست انجام داده و دندانش را بهموقع مسواک کرده و لباسش را مرتّب نگه داشته است و در خانه، همکارى کرده است، تشویق نمىکنیم تا احساس کند براى کارِ او، حساب باز مىکنند؟ بنابراین، امتیازدادن و تشویقکردن دربرابر کارهاى مثبت، از اصول دیگرِ
راه هاى ایجاد صمیمیت در خانه چیست؟، ص: 22
ایجاد صمیمیت است.
6- 2 ایجاد محیطى صمیمانه براى بحث و گفتوگو:
انسان باید بنشیند و براى فرزند خود داستان بگوید یا با او بازى کند. گاهى بین بچهها و والدین، صمیمیت فراوانى وجود دارد: پدر یا مادرى با فرزند خود موضوعى را طرح و دربارهاش بحث و گفتوگو و دردِدل مىکنند. اساساً، باید از فرزندان خواست که براى والدین حرف بزنند. مىتوان از آنان پرسید که امروز، چه مسائلى پیش آمد؟ در مدرسه و در راه، چه دیدى؟ معلم چه گفت؟ کلاس چهطور بود؟ چه یاد گرفتى؟ بعد هم مىتوان دیدگاههاى خود را براى آنها گفت. البته، اینکه چه چیزى را کجا و چگونه بگوییم، در جاى خود محلّ بحث است و آنچه مهم است این است که بَدآموزى در آن نباشد.
راه هاى ایجاد صمیمیت در خانه چیست؟، ص: 23
7- 2 نظرخواهى از فرزندان در امور خانواده:
نگویید: «من مىخواهم خانه را عوض کنم؛ این بچه شش یا دهساله که نمىتواند طرفِ مشورتم قرار گیرد.» اتفاقاً، با این هدف مشورت کنید که بچه را بهحساب آورده باشید. مثلًا بپرسید: «امروز ظهر غذا اگر چه باشد بهتر است؟ فردا که مىخواهیم به مسافرت برویم، از کدام راه برویم؟ با چه وسیلهاى برویم؟»
یکمقدار با بچهها مشورت کنید و اجازه دهید نظرِ بد و ناقص بدهند تا بعد، نظرشان را اصلاح کنید. آنان را راهنمایى و برایشان اثبات کنید که اگر از فلان راه برویم یا اگر غذا را اینطور بپزیم، بهتر است و اگر هم نظر خوبى بیان کرد، به آن عمل کنید. خصوصاً، این روش را باید براى فرزند بزرگتر و بالغ اعمال کنید. اینان نظر و فکر دارند. اگر مایلید در کنار شما باقى بمانند، بیگانه نشوند و حرفهایشان را براى دیگران نگویند، با آنان مشورت کنید و
راه هاى ایجاد صمیمیت در خانه چیست؟، ص: 24
اجازه دهید اسرارشان را براى شما مطرح کنند. به نظرشان بها دهید.
البته، منظور این نیست که آنان دوست و مشاور نداشته باشند؛ اما آنچه مهم است این است که شما هم باید از مسیر زندگىِ آنان مطلع باشید. این امر را با زور نمىتوان تحمیل کرد و از آنان خواست که کارها و تصمیماتشان را بیان کنند؛ بلکه باید محیطى بهوجود آورید که فرزند، قبل از همه، بهسراغ شما بیاید. این مسئله اغلب براى بچهها مطرح است که بچه مطلب و خبر تازهاى دارد، اما آنرا براى همه بیان نمىکند؛ تنها، براى بعضى دوستانش بازگو مىکند. اصلًا خود شما هم که مطلب تازهاى دارید، عجله دارید که فلان دوستتان را ببینید و آنرا براى او تعریف کنید. باید محیطى بهوجود آورید که فرزندتان، قبل از همه، دوست داشته باشد که حرفش را با شما مطرح کند.
8- 2 ایجاد محیط همکارى و تقسیم مسئولیت:
دوست دارید که فرزندتان در خانه، با شما همکارى کند؟ این خواسته بسیار خوب و لازم
راه هاى ایجاد صمیمیت در خانه چیست؟، ص: 25
است؛ اما براى تمرین این کار، چه اشکال دارد که تقسیم مسئولیت کنید؟ بهتناسب سِن و توان بچهها، کارها را بین آنان تقسیم کنید: یکى سفره بیندازد، یکى در شستنِ ظرفها کمک کند، دیگرى خرید کند و .... کارها را خیلى منطقى و عادلانه تقسیم کنید، ولى از آنان مسئولیت بخواهید. گاهگاهى هم بد نیست که جاى آنان را در مسئولیتها، تغییر دهید. اگر تقسیم کار نباشد و بىحساب عمل شود، گاهى بهطور غیرعادلانه، کارى به یکى از فرزندان تحمیل مىشود؛ مثلًا پدر یا مادرى در نصف روز، کارهاى زیادى را برعهده فرزندِ خود مىگذارد: توقع دارند که باغچه را آب دهد، خرید کند و کارهاى دیگرى هم انجام بدهد. اگر حساب کنید، مىبینید وقتِ دیگرى براى بچه باقى نمانده است. حتى خیلى مفید است که اگر خودِ پدر و مادر به مسافرت مىروند، کار را بین خودشان تقسیم کنند تا برایشان بهصورت عادى درآید.
