یوسف: در قرآن و روایات!! قرآن چه مى گوید؟
مالک: قرآن در آیه 35 سوره مائده مى فرماید: «اى کسانى که ایمان آورده اید و تقوا پیشه مى کنید، به سوى او وسیله اى برگزینید» «وابتغوا الیه الوسیله» بدیهى است «وسیله» منحصرا به انجام واجبات و محرمات نیست؛ بلکه مستحبات و توسل به انبیاء نیز وسیله مى باشد.
یوسف: یعنى قرآن از ما مى خواهد که به سوى خدا وسیله اى طلب کنیم؟ یعنى چه؟
مالک: این آیه دلالت دارد بر این که مومنان در رسیدن به اهداف نهایى قرب و رضوان الهى، به تحصیل تقوا (بهترین توشه) و آنچه سبب تقرب او در تمام شئون به خدا مى شود، نیازمندند. لفظ «وسیله»، تمام واسطه هاى مقرب را شامل مى شود. در اینجا «وابتغوا الیه الوسیله» از باب ذکر عام بعد از ذکر خاص (تقوا) است.
بر این اساس پیامبر و عترت او، واسطه تقرب به خداى متعال هستند.
یوسف: دلایل دیگر چه هستند؟
حقیقت توسل، ص: 16
مالک: اصحاب پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم) در زمان حیات و پس از وفات آن حضرت به او متوسل مى شدند. پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم) در زمان حیات خود و پس از او دیگر یاران و اصحاب پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم) از این کار جلوگیرى نمى کردند و اگر توسل به غیر خدا شرکت باشد، بى تردید، آنان از این کار منع مى کردند.
یوسف: آیا براى سخنانت دلیل نیز دارى؟
مالک: آرى، به عنوان نمونه چند نکته تاریخى را ذکر مى کنم.
1. احمد بن حنبل در مسند خود از عثمان بن حنیف روایت مى کند: مردى نابینا نزد پیامبر اسلام آمد و گفت: از خدا بخواه تا مرا عافیت دهد. پیامبرا کرم فرمان داد تا وضو بگیرد و دو رکعت نماز بگذارد و چنین دعا کند: پروردگارا! من از تو درخواست مى کنم و به وسیله پیامبر رحمت به توى روى مى آورم. اى محمد! من در مورد نیازم به وسیله تو، به پروردگار خویش متوجه مى شوم تا حاجتم را برآورده فرماید؛ خدایا! او را شفیع من گردان. «1»
2. بیهقى و ابن ابى شیبه با اسناد صحیح روایت کرده اند: در روزگار خلافت عمر مردم دچار
______________________________
(1). مسند احمد بن حنبل، ج 4، ص 138.
حقیقت توسل، ص: 17
قحطى شدند. بلال بن حرث کنار قبر پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم) رفت و گفت: اى رسول خدا! براى امتت طلب باران کن که از گرسنگى و خشکسالى در معرض نابودى قرار گرفته اند «1»
3. بیهقى از عمربن خطاب نقل کرده که رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) فرمود: چون آدم مرتکب خطا شد. گفت: خداوندا! از تو مى خواهم به حرمت محمد (صلى الله علیه و آله و سلم) گناه مرا ببخشى ... «2»
بر این اساس توسل امرى است که در میان امت هاى گذشته نیز رایج بوده و حرمتى نداشته است و برترین توسل ها نیز توسل به پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم) و آل پاک او است.
در منابع ما اهل سنت آمده است: در دوران خلافت عمر، خشکسالى پیش آمد و مردى کنار قبر رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) آمد و گفت: اى پیامبر خدا! براى امت خود آب بطلب که آنان نابود شدند. پس پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم) به خواب او آمد و فرمود: پیش عمر برو، بر او سلام برسان و آگاهش کن که همگى سیراب خواهند شد. «3»
یوسف: چه مطالب قابل توجهى!! چرا اینها را به ما نمى گویند؟! چرا باید امت پیامبر را از چنین نعمت و فیضى بى بهره سازند؟ چه اشکال دارد ما در کنار نماز و عبادت خدا، به انسان هاى
______________________________
(1). المصنف، ج 7، ص 681، الدرر السنیه، ص 18.
(2). خلاصه الکلام سمهودى، ص 17، معجم الکبیر طبرانى، ج 9، ص 98.
(3). وفاء الوفاء، ج 2، ص 1371.
حقیقت توسل، ص: 18
برگزیده او نیز متوسل شویم و از آنها کمک بگیریم؟ خود پیامبر و اصحاب منعى نکرده اند؛ پس چرا عده اى اذهان مسلمین را مشوش مى سازند و آن را شرک مى دانند؟! بدتر از آن چنان برخوردهاى توهین آمیز و خشنى دارند که گویا با بت پرستان هند و شیطان پرستان غربى رو به رو هستند؟!
مالک: آرى حرف تو کاملا درست است؛ به نظر من شروع این تهمت ها و خشونت ها از ناحیه گروه خوارج از یک طرف و بنى امیه از طرف دیگر بود. اینان با اصل نبوت و خاندان وحى (پیامبر و فرزندان او) مخالف بودند؛ به همین جهت از هر طریقى سعى مى کردند مردم را از آن بزرگواران دور سازند؛ چنان که آمده است: مروان بن حکم روزى بر بقعه رسول خدا وارد شد. مردى را مشاهده کرد که صورت خود را بر قبر گذاشته است. پس گردن او را گرفت و به وى گفت: آیا مى دانى چه مى کنى؟ دقت که کرد، ناگهان دید که او ابو ایوب انصارى، صحابى بزرگ است. ابوایوب گفت: آرى من به جهت سنگ نیامده ام و نیز به جهت این خشت ها نیامده ام من تنها به جهت رسول خدا آمده ام. از آن حضرت شنیدم که فرمود: بر دین خدا
حقیقت توسل، ص: 19
نگریید اگر فردى شایسته متولى آن شده باشد؛ ولى بر دین بگریید هنگامى که متولى آن نااهل شدند!! «1»
