بود. سیاست او هدایت کارگزاران حکومت صفوى بود و در این راه، موفقیت چشمگیرى داشت.اختران آستان، ص: 5
ایشان در دانشهاى فقه، فلسفه، منطق، ادبیات، هیئت، ریاضیات و ... تبحّر داشت. از ایشان بیش از هشتاد اثر علمى برجاى مانده است: مفتاح الفلاح در ادعیه، حدائق الصالحین در شرح صحیفه سجادیه، جامع عباسى (اولین رساله توضیحالمسائل فارسى)، تحفه حاتمى در اسطرلاب، دیوان اشعار، کشکول و ....
افزون بر آثار علمى، تقسیم دقیق و عادلانه آب زایندهرود، طرحریزىِ کاریز نجفآبادِ اصفهان، تعیین سمت قبله مسجد امام بهمقیاسِ چهل درجه انحراف غربى از نقطه جنوب، مرمّت و بازسازىِ مجدّد یکى از رصدخانههاى مراغه، حمام شیخبهایى و ... به ایشان منسوب است.
مرحوم شیخ در آخرین سالهاى حیات خود، از منصب شیخالاسلامى کناره گرفت و به سیروسلوک پرداخت؛ تا آنکه روز سهشنبه، دوازدهم شوال، در اصفهان، دعوت حق را لبیک گفت و علامهمجلسى بر او نماز گذارد. بنابر وصیتش، جنازهاش را به مشهد بردند و در جوار مرقد مطهر امامرضا (ع)، در خانه اى دفن کردند که محل تدریس ایشان بود.
اختران آستان، ص: 6
شیخ حرّ عاملى؛ از تبار آزادگان
1033 تا 1104 ق
شیخ حرّ عاملى در سال 1033 ق، در روستاى مشغره، از توابع جبع لبنان، در خانوادهاى چشم بهجهان گشود که به علم و فقاهت مشهور بودند و نَسب آنان به حرّبنیزید ریاحى مىرسید.
شیخ حر، آنطورکه خود در کتاب اثبات الهداه مىنویسد، در حدود دهسالگى، در اثر بیمارىِ سختى رو بهاحتضار گذاشته بود؛ بهگونهاى که در آخرین شب بیمارى، اطرافیان امیدى به زندهماندنش تا صبح نداشتند. در آن شب، بین خواب و بیدارى، توفیق زیارت پیامبر (ص) و ائمه اطهار (علیهمالسلام) نصیبش مىشود؛ به آنان سلام کرده و با هریک، مصافحه مىکند؛ با امامصادق (ع) و امامزمان (عج) سخن مىگوید؛ عَرض حالش را با امامزمان (عج) بازگو مىکند و شِفا طلب مىکند. امام (عج) او را به شفا و بهبودى کامل، مژده مىدهند. زمانىکه شیخ از اینحالت خارج مىشود، مىنشیند و خود را در سلامتىِ کامل مىبیند.
شیخ حرّ عاملى از همان اوان کودکى، تحت تربیت و آموزش خانواده فاضلش قرار گرفت و تا سالها، نیازمند استادى فراتر از خاندان «حر» نشد. علاوه بر
اختران آستان، ص: 7
مادر ادیبش، استادان مهم او، پدرش، علامه شیخ حسن حرّ عاملى و عمویش، علامه شیخ محمد حرّ عاملى و جدّ مادرىاش، علامه شیخ عبدالسلام بودند. در کنار آنها، علامه محمدباقر مجلسى و فیض کاشانى را مىتوان نام برد که شیخ حرّ عاملى علوم عربى، فقه، اصول و علوم وابسته به آن را نزد ایشان آموخت.
ایشان در حیات پُربرکت خود، اثر ماندگارِ وسایل الشیعه را تألیف کرد که از کتب مرجع احادیث شیعه بهحساب مىآید. علاوه بر آن، بدایه الهدایه در واجبات و مُحرّمات و نیز الامل الامال و اثبات الهداه و هدایه الامّه بخشى از آثار وى هستند.
شیخ حرّ عاملى در چهلسالگى، به مشهد مقدس هجرت کرد و در کنار بزرگانى چون علامهمجلسى که با نفوذترین فرد جامعه تشیّع بهشمار مىآمد، دفاع از ارکان مذهب شیعه و حقانیت آنرا آغاز کرد. شیخ سرانجام، در شب بیستویکم رمضان 1104، در مشهد وفات کرد و پیکر مطهرش را در جوار امامرضا (ع)، در یکى از رواقهاى شمالشرقى صحن عتیق (انقلاب اسلامى) دفن کردند.
اختران آستان، ص: 8
