رهاورد خرد / ترجمه تحف العقول ؛ ص512
مناجات موسى بن عمران علیه السّلام با خداى عزّ و جلّ
[1] (2) اى موسى در دنیا آرزو دراز مدار که دلت سخت شود[2] و سختدل از من دور است[3]. دلت را با ترس بمیران. کهن جامه و نو دل باش، نزد مردم زمین ناشناس و نزد اهل آسمان شناخته باش. از بسیارى گناهان به درگاه من شیون برآر چنان که گریزندهاى از دشمن خویش شیون کشد و براى این از من مدد خواه که من نیکو مددکارم.[4] (3) اى موسى من فرادست بندگانم و بندگان فرودست من و همه در برابرم زبون. خود را بر خویش متّهم دان و فرزندت را بر دینت امین مشمار مگر آنکه فرزندت چون تو نیکان را دوست بدارد.
(4) اى موسى تن بشوى و غسل کن و به بندگان خوبم نزدیک شو.
(5) اى موسى در نماز (مردم) پیشنمازشان و در کشمکشهایشان داور ایشان باش و میان آنان، به حقّ بدان چه بر تو فرو فرستادم، داورى کن که من آن (فرمانها) را چون حکمى روشن و برهانى تابان و نورى که بدان چه در اوّلین بوده و هر چه در آخرین خواهد بود گویاست، فرو فرستادم.
(6) اى موسى سفارشت کنم به سفارش فرمایى (دلسوزى) مهرورز مهربان در حقّ زاده آن زن پاکدامن، عیسى بن مریم، صاحب درازگوش[5] و باشلق[6] و روغن (مقدّس) و زیتون[7] و محراب، و
رهاورد خرد / ترجمه تحف العقول، ص: 513
پس از او به صاحب آن اشتر سرخ موى که پاک و پاکیزه و مطهّر است و نشانه او در کتاب تو این است که او با ایمان است و بر کتابها[8] مسلّط، و این که رکوعکننده و سجدهگزار و راغب (به آخرت) و راهب (از دنیا) است. دوستانش بینوایانند و گروهى دیگر (از مستمندان) یاران او باشند و به روزگار او سختى و زمین لرزه و کشتار[9] واقع شود. نامش «احمد» و «محمّد امین» است و از بازماندگان (پیمبران) پیشین باشد[10]. به تمام کتابها (ى آسمانى) تصدیق و تمام رسولان را باور دارد، امّتش مشمول رحمت و برکت یافتهاند و ساعتهاى معینى دارند که براى نماز اذان گویند. او را تصدیق کن که برادر توست.[11] (1) اى موسى، او امین من است و بنده راستین مبارکى است که به هر چه دست نهد بدان برکت مىدهیم.[12] چنین است در علم من و چنینش آفریدم، آن ساعت پایانه را بدو برگشایم و به امّت او کلیدهاى دنیا را به پایان آرم، به ستمکاران بنى اسرائیل بگو که نامش را نزدایند و یاورى به او را ترک نکنند، (هر چند) به راستى ترککنندهاند، دوستدارى او نزد من کارى نیک (و حسنه) است و من با اویم و من از حزب اویم و او از حزب من است، و حزب من همان پیروزمندانند.[13] (2) اى موسى، تو بنده منى و من خداوند تو هستم، بینواى کوچک را خوار مشمار و بر توانگر رشک میار، هنگام یادآورى من سر بسپار و به گاه خواندن نامم به رحمتم چشم دار. لذت حلاوت تورات را به آواز سر سپردهاى اندوهگین به من بشنوان. هنگام یادآورى از من آرامگیر و مرا بپرست و به
رهاورد خرد / ترجمه تحف العقول، ص: 514
من شرک میاور.[14] همانا من سرور بزرگم. به راستى که من تو را از نطفهاى، از آبى پست آفریدم، از گلى که از زمینى پست آمیخته بود، و آنگاه بشرى برآمد؛ من آن گل را آفریدهاى ساختم، مبارک باد ذات من و مقدس باد ساخته من، هیچ چیز چون من نباشد، و منم زنده جاودانهاى که زوال نیابم.[15] (1) اى موسى، هر گاه مرا بخوانى ترسان و نگران و هراسان باش و چون با من راز و نیاز کنى با دلى بیمناک مناجات کن و با توراتم در روزگار زندگانیت زندگى کن و ستودگیهاى مرا به ناآگاهان بیاموز و نعمتهاى نهان و عیانم را به یادشان آر و به ایشان بگو: بدین گمراهى که در آن به سر مىبرند نپایند زیرا بازخواست من از ایشان سخت خواهد بود.
(2) اى موسى، اگر رشته پیوندت از من گسیخت به رشته دیگرى نپیوندد، پس مرا بندگى کن و چون بندهاى کوچک در برابرم بایست، نفس خود را نکوهش کن که نفس سزاوارتر چیزى به نکوهش باشد، و با کتاب من بر بنى اسرائیل گردنفرازى مکن، همین پند آموز براى دل روشن تو بسنده باشد که در آن کلام پروردگار شکوهمند و والاى جهانیان آمده است.
(3) اى موسى، هر گاه مرا بخوانى بیابیم که من به زودى بر آنچه از تو سر زده رقم آمرزش زنم. آسمان به فروتنى مرا تسبیح گوید و فرشتگان از بیم من نگرانند و زمین به بویه (رحمتم) تسبیحم گوید و همه آفریدگان با سرسپردگى و فروتنى مرا تسبیح کنند. سپس (مراقب) نماز باش که به راستى، نزد من پایگاهى دارد و براى آن نزد من پیمانى استوار است، و چنان که سزد زکات تقرّب را از مال و خوراک پاکیزه (و حلال)[1]( 1) کلینى رحمه الله این مناجات را در روضة الکافى با تفاوت و اضافاتى روایت کرده که به آنها اشاره مىکنیم و صدوق نیز در المجالس با تفاوتهایى آورده است.
[2]( 2) در الروضة به جاى« لا تطل ... فیقسو قلبک آمده است[ لا تطول فی الدنیا ... فیقسو لذلک قلبک]
[3]( 3) در الروضة زیاده دارد[ کن کمسرّتى فیک فانّ مسرّتى ان اطاع فلا اعصى- و مایه مسرت من باش که شادمانى من در این است که از من فرمان برند و نافرمانیم نکنند]
[4]( 4) در الروضة آمده[ فانى نعم العون و المستعان یا موسى انى انا اللَّه فوق العباد- همانا بهترین یاور و مددکارم. اى موسى منم، من خداى فرا دست بندگان]
[5]( 5)« صاحب الاتان و البرنس و الزّیت و الزّیتون و المحراب». اتان، درازگوش است( و« خر عیسى» در ادبیّات مشهور، سعدى گوید:\s\iُ خر عیسى گرش به مکّه برند\z چون که برگشت باز خر باشد.\z\E\E- م.)
[6]( 6)« برنش» باشلق یا کلاه سه گوش بلند یا هر پارچهاى که سر را مىپوشاند و به شنل یا ردا پیوسته باشد و راهبان و ناسکان در صدر اسلام بر سر مىنهادند( و اینک نیز تیرهاى از مذاهب مسیحى همان جامه را مىپوشند.- م.)
[7]( 7) مراد از« زیت» و زیتون، میوه معروف و روغن آن است که حضرت عیسى تناول مىکرد، یا براى آن حضرت در مائده سماوى فرود آمد، یا چنان که صاحب قاموس گوید: مراد از« زیتون» مسجد دمشق یا کوههاى شام است، یعنى خداوند سرزمین شام را به او عطا فرمود که نخستین محل تبلیغ دینش باشد. و مراد از« زیت»، به گفته مجلسى رحمه الله، روغن( مقدّسى) است که نزد بنى اسرائیل بود و جوشیدن خود به خودى آن از علامات نبوّت شمرده مىشد.
( و به هر حال عیسى علیه السّلام بدان نشانهها شناخته مىشد.- م.)
[8]( 8) در الروضة به جاى« على الکتب»،[ على الکتب کلّها- بر تمام کتابها] آمده( که مراد کتابهاى آسمانى است.- م.)
[9]( 9) در الروضة:[ ...( و قتل و قتال- و کشتار و پیکار] آمده است.
[10]( 10) در الروضة آمده است:[ اسمه احمد محمد الامین من الباقین من ثلة الاولین الماضین- نامش احمد، محمد امین، از بازماندگان پیمبران نخستین گذشته است]
[11]( 11) در الروضة به جاى« یؤذّنون فیها بالصّلوات فیه صدّق فانّه اخوک» آمده است:[ یؤدّون فیها الصلوات، اداء العبد الى سیّده نافلته فبه فصدّق و منهاجه فاتّبع- که در آن اوقات نمازها را ادا مىکنند مانند بندهاى که به سرور خود اداى احترام مىکند. پس به او باور دار و راهش را پیروى کن]
[12]( 12) در الروضة آمده است[ یا موسى انّه امّى و هو عبد صدق یبارک له فیما وضع یده علیه و یبارک علیه- اى موسى او درس ناخوانده است و او بنده راستینى است که بر هر چه دست نهد برایش مبارک شود و او بدان برکت افزاید]
[13]( 13) در الرّوضة اضافه دارد[ فتمّت کلماتى لا ظهرن دینه على الادیان کلّها و لاعبدن بکل مکان و لا نزلن علیه قرآنا فرقانا شفاء لما فی الصدور من نفث الشیطان فصلّ علیه یا ابن عمران فانّى أصلّی علیه و ملائکتى- پس کلماتم بدو تمام شد تا دین او را بر تمام ادیان اظهار کنم و برترى دهم و تا در هر جا مرا( چنان) پرستند و تا قرآن را که تمیز دهنده( حق از باطل) و شفاى سینههایى است که از دمیدن شیطان آسیب دیده، بر او فرو فرستم. پس اى پسر عمران به او درود فرست زیرا من و فرشتگانم بر او درود مىفرستیم]
[14]( 14) در الروضة اضافه دارد:[ و ذکر بى من یطمئن الىّ و اعبدنى و لا تشرک بى شیئا و تحرّ مسرّتى- مرا چون کسى که دلش به من آرام گیرد یاد کن و مرا بپرست و چیزى را شریکم مساز و در طلب خرسندى من بکوش]
[15]( 15) در الروضة به جاى« الحىّ الدائم لا ازول»،[ الحى الدائم الّذی لا ازول] آمده( که همین گونه ترجمه شد.- م.)
